Olej sezamowy

Z czego składa się olej sezamowy?

Głównym składnikiem oleju sezamowego jest tłuszcz

Olej sezamowy (podobnie jak inne rodzaje tłuszczów) jest bogatym źródłem tłuszczu. W 100 g oleju znajduje się średnio 91,6-100 g tłuszczu. 

Zgodnie z tym, 1 porcja oleju sezamowego (10 g) zawiera 9,16-10 g tłuszczu.

Olej sezamowy dostarcza wysokie ilości nienasyconych kwasów tłuszczowych

Tłuszcz obecny w oleju sezamowym składa się z trzech głównych grup kwasów tłuszczowych - nasyconych, jednonienasyconych i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych.

W oleju sezamowym dominują jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczowe.

Profil kwasów tłuszczowych w oleju sezamowym kształtuje się następująco:

• Kwasy tłuszczowe nasycone - 13-14,2 g/100 g
• Kwasy tłuszczowe jednonienasycone - 35-39,7 g/100 g
• Kwasy tłuszczowe wielonienasycone - 40-41,7 g/100 g

Wśród nienasyconych kwasów tłuszczowych w oleju sezamowym dominują:

• Kwas oleinowy (ok. 47%)
• Kwas linolowy (ok. 39%)

Olej sezamowy zawiera niewiele witaminy E i K

W oleju sezamowym stwierdzono tylko niewielkie ilości witaminy E i K.

Zawartość witaminy E wynosi 1,4 mg/100 g, zaś witaminy K - 13.6 µg/100 g.

W oleju sezamowym znajdują się związki bioaktywne

Olej sezamowy jest źródłem polifenoli, czyli składników o działaniu przeciwutleniającym, które są pomocne w neutralizowaniu szkodliwego działania wolnych rodników. Spośród tej grupy związków występują głównie lignany, takie jak:

• Sezamina
• Sezamolina
• Sezamol
• Sezaminol

Olej sezamowy dostarcza wielu kalorii

Olej sezamowy składa się praktycznie wyłącznie z tłuszczu co sprawia, że jest produktem wysokokalorycznym.

Wartość energetyczna oleju sezamowego wynosi: 824-884 kcal/100 g.

Oczywiście na co dzień nikt nie spożywa takiej ilości oleju. Za porcję oleju sezamowego (lub jakiegokolwiek innego) uznaje się 10 g (1 łyżkę). Biorąc pod uwagę powyższe dane, 1 łyżka oleju sezamowego (10 g) dostarcza 82,4-88,4 kcal.

Jakie właściwości ma olej sezamowy?

Olej sezamowy obniża stężenie cholesterolu

Istnieją przekonujące przesłanki naukowe, które wskazują, że spożywanie oleju sezamowego może przyczyniać się do poprawy profilu lipidowego krwi.

Dla przykładu, niewielkie badanie przeprowadzone w Iranie pokazało, że spożywanie codziennie 60 g oleju sezamowego (4-6 łyżek) przyczyniło się do obniżenia stężenia "złego" cholesterolu LDL i triglicerydów. Jednocześnie autorzy badania odnotowali wzrost stężenia "dobrego" cholesterolu HDL. Co ciekawe naukowcy zaobserwowali, że efekt ten był bardziej korzystny, niż w przypadku stosowania rafinowanej oliwy z oliwek.

Podobne wnioski odnotowali inni naukowcy, którzy zauważyli, że regularne spożywanie oleju sezamowego przyczyniło się do obniżenia stężenia:

• Cholesterolu całkowitego - o 13,5 mg/dl
• Triglicerydów - o 13,2 mg/dl
• "Złego" cholesterolu LDL - o 6,3 mg/dl

Olej sezamowy hamuje utlenianie lipidów

Aktualny stan wiedzy wskazuje, że spożywanie oleju sezamowego przyczynia się do wzrostu stężenia enzymów przeciwutleniających, takich jak dysmutaza ponadtlenkowa (SOD), katalaza (CAT), peroksydaza glutationowa (GPx). Oznacza to, że olej sezamowy wzmacnia obronę antyoksydacyjną naszego ustroju.

Co więcej, naukowcy odnotowali, że stosowanie oleju sezamowego zapobiega utlenianiu lipidów u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym. Ma to istotne znaczenie dla naszego zdrowia, ponieważ utlenione lipidy to cząsteczki, które przyczyniają się do rozwoju wielu chorób, w tym m.in. miażdżycy.

Olej sezamowy może być pomocny w obniżaniu ciśnienia krwi

Najnowsze dane, które zostały opublikowane w 2019 roku w czasopiśmie naukowym European Journal of Clinical Nutrition wskazują, że stosowanie oleju sezamowego może być wartościowym składnikiem w diecie osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze.

Autorzy doświadczenia odnotowali, że spożywanie oleju sezamowego wiązało się z obniżeniem skurczowego (średnio o 9,6 mmHg) i rozkurczowego ciśnienia krwi (średnio o 7,9 mmHg) u osób z zespołem metabolicznym.

Olej sezamowy poprawia stan zdrowia osób z cukrzycą

W dwóch przeprowadzonych badaniach zaobserwowano, że spożywanie oleju sezamowego przez osoby z cukrzycą lub zespołem metabolicznym przyczyniło się do obniżenia stężenia glukozy we krwi na czczo.

Dodatkowo u osób sięgających po olej sezamowy odnotowano poprawę wskaźnika inulinooporności (HOMA-IR).

Powyższe informacje wskazują, że regularne sięganie po olej sezamowy może przynieść korzyści zdrowotne osobom, które zmagają się z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej, w tym z podwyższonym poziomem cukru we krwi i insulinoopornością.

Olej sezamowy może być pomocny w odchudzaniu

Jak pokazuje analiza wielu badań naukowych, spożywanie oleju sezamowego może wiązać się z obniżeniem masy ciała.

Naukowcy wykazali, że spożywanie 35-60 gram oleju sezamowego dziennie (ok. 3-6 łyżek) przez 4-8 tygodni przyczyniło się do istotnej redukcji masy ciała (średnio o 6,73 kg).

Olej sezamowy na stawy

Aktualny stan wiedzy wskazuje, że stosowanie zewnętrzne (na skórę) oleju sezamowego może wspomagać leczenie stawów.

Naukowcy odnotowali, że wcieranie oleju sezamowego na skórę przez osoby cierpiące na chorobę zwyrodnieniową stawu kolanowego powodowało zmniejszenie bólu stawów.

W badaniu tym stosowano olej sezamowy w ilości 1,5 ml, trzy razy dziennie przez 4 tygodnie.

Podobnie, w innym badaniu odnotowano, że miejscowe stosowanie oleju sezamowego może przyczyniać się do zmniejszenia nasilenia bólu i częstotliwości przyjmowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) u osób z urazami konczyn górnych lub dolnych.

Działanie redukujące ból stawów po zastosowaniu oleju sezamowego stwierdzono również w doświadczeniu wykonanym na szczurach. Jednakże w badaniu tym, olej sezamowy podawano dojelitowo.

Olej sezamowy na włosy

Olej sezamowy jest stosowany przez wiele osób na włosy.

W opinii użytkowników oleju sezamowego, produkt ten stosowany w warunkach domowych poprawia kondycję włosów i działa na nie wzmacniająco.

Olej sezamowy adaje się szczególnie do włosów suchych i zniszczonych. Prawdopodobnie może być skuteczny w walce z łupieżem, wszawicą i wypadaniem włosów.

Jak stosować olej sezamowy na włosy?

Olej sezamowy można bezpośrednio nakładać na skórę głowy i wcierać go. Do jednego zabiegu wystarczją nam 2 łyżki oleju.

Niektórzy stosują również olej sezamowy podgrzany do temperatury nieco wyższej, niż wynosi temperatura ciała - ok. 40°C. Podgrzany olej sezamowy nakłada się na suche lub nieco zwilżone włosy, a także na skórę głowy. Następnie wciera się go, po czym owija się głowę ręcznikiem pozostawiając go przez ok. 30-45 min. Po upływie tego czasu olej należy zmyć z głowy.

Warto mieć na uwadze fakt, że stosowanie oleju sezamowego może przyczyniać się do pociemniania włosów.

Olej sezamowy na twarz

Istnieją przesłanki, że olej sezamowy może korzystnie działać na twarz.

Zaleca się jego stosowanie głównie do cery tłustej, trądzikowej i skóry podrażnionej.

Olejowi sezamowemu przypisuje się działanie oczyszczające, regenerujące i nawilżające.

Olej sezamowy może być również wykorzystywany jako środek do demakijażu. Poradzi sobie bez problemu z usunięciem podkładu, jak również cieni do powiek.

Niektórzy stosują olej sezamowy na zmarszczki. Jednakże dotychczas opublikowano niewiele opinii na temat skuteczności działania przeciwzmarszczkowego.

Przeciwwskazania

Olej sezamowy nie powinien być spożywany przez osoby z alergią na sezam

Jak wiadomo, sezam jest zaliczany do silnych alergenów i każdy produkt, który może go zawierać w składzie musi posiadać na etykiecie informację o jego obecności.

Z tego względu produkty na bazie sezamu, takie jak olej sezamowy, jak również masło sezamowe, pasta sezamowa (tahini), sól sezamowa (gomasio), mąka sezmowa nie mogą być spożywane przez osoby, u których stwierdzono alergię na sezam.

Olej sezamowy w ciąży

Spożywanie oleju sezamowego przez kobiety ciężarne nie powoduje żadnego negatywnego wpływu na zdrowie matki, jak i rozwijającego się płodu.

Nie istnieją żadne przeciwwskazania związane ze stosowaniem oleju sezamowego w trakcie ciąży.

Olej sezamowy - jak stosować?

Olej sezamowy nadado smażenia?

Olej sezamowy zawiera wysokie ilości nienasyconych kwasów tłuszczowych. Związki te są bardzo niestabilne w podwyższonej temperaturze i ulegają przekształceniom do składników negatywnie wpływających na nasze zdrowie.

Wobec tego, olej sezamowy nie nadaje się do smażenia (jak również każdego innego rodzaju obróbki termicznej, np. gotowania, pieczenia).

Olej sezamowy powinien być stosowany wyłącznie na zimno/surowo, jako dodatek np. do sałatek.

Dostępne są dwa rodzaje olejów sezamowych - z prażonych i nieprażonych ziaren. Obydwóch nie należy wykorzystywać do smażenia (pod względem zdrowotnym). Jednakże niektóre przepisy, szczególnie te dotyczące potraw kuchni orientalnej zawierają właśnie olej sezamowy. Jeżeli chcesz go wyprobować, to lepszym rozwiązaniem będzie, jeśli wybierzesz olej sezamowy z nieprażonych nasion. Ten drugi (z nasion prażonych) poddany obróbce termicznej może stać się gorzkawy w smaku.

Czym zastąpić olej sezamowy?

Jeśli nie posiadasz w domu oleju sezamowego, a chciałbyś  wykorzystać jego walory smakowe, możesz go zastąpić olejami o nieco podobnym profilu sensorycznym, np.:

• Olejem z orzechów włoskich
• Olejem z orzechów laskowych
• Olejem z pestek dyni
• Olejem z orzechów makadamia

Olej sezamowy DIY (zrób to sam)

Zamiennik oleju sezamowego można spróbować przygotować samodzielnie.

W tym celu potrzebny będzie olej roślinny o dość neutralnym smaku. Sprawdzi się tutaj olej rzepakowy. Trzeba również zaopatrzyć się w nasiona sezamu.

Domowy olej sezamowy - krok po kroku: 
1. Nasiona sezamu należy podprażyć na suchej patelni - do momentu, gdy zacznie wydzielać się z nich wyczuwalny, orzechowy zapach.

2. Do prażonego sezamu należy dodać olej rzepakowy i całość podgrzewać ok. 5-10 minut.

3. Patelnię trzeba zdjąć z ognia, jej zawartość przełożyć do blendera i zblendować.

4. Tak przygotowaną masę należy odstawić na kilka godzin (ok. 4-5) do "przegryzienia". Po tym czasie wystarczy całą zawartość odsączyć, wykorzystując do tego sito wyścielone gazą.

Proponowana proporcja wykorzystanych składników to:

• Olej rzepakowy - 750-1000 ml
• Nasiona sezamu - 150-225 g (1-1,5 szklanki)

Wskazówki dotyczące kupowania

Warto wiedzieć, że olej sezamowy występuje w sprzedaży, w dwóch formach:

• Olej sezamowy z nieprażonych nasion sezamu - cechuje się jasnym kolorem i delikatniejszym smakiem, niż olej sezamowy pozyskiwany z nasion prażonych
• Olej sezamowy z prażonych nasion sezamu - charakteryzuje się ciemniejszym kolorem,orzechowym smakiem i bardziej intensywnym zapachem

Najlepiej wybierać olej sezamowy tłoczony specjalnie na zamówienie, w tym tłoczony na zimno, nierafinowany.

Olej sezamowy do nosa

Warto też wspomnieć, że w sprzedaży dostępne są również wyroby medyczne na bazie oleju sezamowego. 
Przykładem są preparaty Nozoil i Noson do nosa.

Są to produkty zalecane do stosowania u osób zmagających się z nadmiernie wysuszoną błoną śluzową nosa i obecnością strupów w nosie.

Przypisuje się im działanie nawilżające i łagodzące podrażnienia.

Olej sezamowy - cena

W sprzedaży można znaleźć wiele olejów sezamowych należących do różnych producentów.

Cena oleju sezamowego z prażonych ziaren waha się w szerokim zakresie, od ok. 26 zł/500 ml do nawet 37 zł/320 ml.

Z kolei olej sezamowy z nasion nieprażonych kosztuje ok. 19-33 zł/250 ml.

Gdzie i jak przechowywać olej sezamowy?

Olej sezamowy należy przechowywać w chłodnym i suchym miejscu, z dala od światła i źródeł ciepła.

Olej sezamowy, który jest fabrycznie zamknięty, można przechowywać w temperaturze pokojowej. Po jego otwarciu zaleca się przechowywać go w lodówce.

Otwarty olej sezamowy (przechowywany we właściwych warunkach) zwykle powinien być spożyty w ciągu ok. 2-5 miesięcy. Na etykiecie produktu powinna znaleźć się konkretna informacja na ten temat. Warto zauważyć, że wcale nie musi być tak, że po upływie wskazanego okresu, olej ulegnie zepsuciu. Możliwe, że wciąż będzie zdatny do spożycia.

O zepsuciu oleju sezamowego świadczy jego zmieniony smak - jest gorzki. Dodatkowo zapach może być wówczas kwaskowaty.

W większości przypadków olej może po prostu zjełczeć (czyli tłuszcz w nim zawarty ulega znaczącemu utlenieniu). Na skutek tego traci on swoją jakość i walory zdrowotne. Wypicie zjełczałego oleju nie powinno jednak spowodować żadnych dolegliwości, co nie zmienia faktu, że nie będzie to przyjemne (smakowo) doznanie.