Dieta lekkostrawna

Na czym polega dieta lekkostrawna?

Dieta lekkostrawna powstaje na skutek modyfikacji zwyczajowego sposobu żywienia poprzez dobór odpowiednich produktów i technik kulinarnych. Jej celem jest odciążenie przewodu pokarmowego, ułatwienie trawienia, zapewnienie prawidłowego odżywienia organizmu oraz zmniejszenie dolegliwości ze strony układu pokarmowego towarzyszących wielu stanom chorobowym.

Podstawą diety lekkostrawnej jest organiczenie lub eliminacja żywności, która długo zalega w żołądku, ma właściwości wzdymające i może podrażniać przewód pokarmowy. Pomimo wykluczenia szerokiej gamy produktów, dieta lekkostrawna powinna dostarczać odpowiednie ilości kalorii i komplet niezbędnych składników odżywczych .

Kto powinien stosować dietę lekkostrawną?

Dieta lekkostrawna wskazana jest w przypadku:

• chorób żołądka takich jak wrzody żołądka, zapalenie żołądka, refluks żołądkowo - przełykowy,
• chorób jelit, m.in. w chorobie Leśniowskiego - Crohna, wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, zespole jelita drażliwego,
• chorób wątroby i dróg żółciowych, m.in. przy zapaleniu wątroby, marskości wątroby, kamicy żółciowej,
• chorób trzustki, np. przy zapaleniu trzustki,
• stanach zapalnych i chorobach jamy ustnej i przełyku,
• nowotworach w obrębie przewodu pokarmowego,
• biegunek i wymiotów o różnym podłożu,
• zabiegów chirurgicznych i operacji na przewodzie pokarmowym (w okresie rekonwalescencji) .

Dieta lekkostrawna może mieć także zastosowanie w żywieniu osób starszych, których przewód pokarmowy nie toleruje ciężej strawnych potraw.

Zasady diety lekkostrawnej

1. Spożywaj co najmniej 5 posiłków co 2 - 3 godziny - mniejsze posiłki w regularnych odstępach czasu nie obciążają nadmiernie przewodu pokarmowego i ułatwiają trawienie. Ostatni posiłek powinien być zjedzony najpóźniej na 2 godziny przed snem.

2. Stosuj odpowiednie techniki obróbki termicznej: gotowanie (w wodzie lub na parze), duszenie (bez wcześniejszego obsmażania), grillowanie na grillu elektrycznym i pieczenie bez dodatku tłuszczu.

3. Unikaj ciężkostrawnych, wzdymających i długo zalegających w żołądku pokarmów: potraw smażonych, produktów wędzonych, marynowanych i konserwowych, tłustych mięs i ich przetworów, roślin strączkowych (fasoli, ciecierzycy, grochu, bobu) oraz niektórych warzyw (m.in. cebuli, czosnku, kapusta, kalafior).

4. Wybieraj produkty zbożowe o niskiej i średniej zawartości błonnika pokarmowego: produkty z jasnej mąki, biały ryż i drobne kasze.

5. Sięgaj po dojrzałe i delikatne owoce i warzywa. Wybieraj częściej warzywa gotowane, pieczone lub duszone, rzadziej surowe. Owoce miksuj, przecieraj i rozdrabniaj. Z surowych warzyw i owoców zawsze ściągaj skórkę i usuwaj pestki.

6. Postaw na chude mleko i jego przetwory. Unikaj tłustych i słonych serów oraz tłustych śmietan.

7. Przyprawiaj ziołami i delikatnymi przyprawami. Unikaj ostrych i kwaśnych przypraw.

8. Pij dużo wody niegazowanej. Zrezygnuj z alkoholu i ogranicz ilość kawy, mocnej herbaty, słodkich napojów i soków oraz wód gazowanych.

9. Jedz posiłki o umiarkowanej temperaturze - potrawy zbyt gorące lub bardzo zimne mogą podrażniać przewód pokarmowy.

10. Zadbaj o spokojną atmosferę podczas posiłku - jedz bez pośpiechu, dokładnie przeżuwaj pokarmy i nie rozpraszaj się telefonem lub telewizją.

Dieta lekkostrawna - co jeść, a czego unikać?

Dieta lekkostrawna zakłada ograniczenie, a w niektórych przypadkach wykluczenie, produktów i potraw:

• z wysoką zawartością tłuszczu,
• dużą ilością nierozpuszczalnego błonnika pokarmowego,
• pikantnych i kwaśnych,
• wzdymających,
• wędzonych, marynowanych i peklowanych,
• wysokoprzetworzonych.

Grupa produktów	Zalecane	Zalecane w ograniczonych ilościach	Niezalecane
Mięso	kurczak bez skóry, indyk bez skóry, królik, cielęcina, chude wędliny drobiowe	chuda wieprzowina i wołowina	tłusta wieprzowina, wołowina, baranina, dziczyzna, podroby, tłuste przetwory mięsne (wędliny, kiełbasa, kaszanka, salami, kabanosy, boczek, parówki, pasztety, konserwy mięsne)
Ryby i owoce morza	chude ryby i owoce morza: dorsz, mintaj, morszczuk, sola, halibut, pstrąg, krewetki	tłuste ryby: łosoś, makrela	ryby wędzone, ryby marynowane, konserwowe i z puszki: śledzie, szprotki, sardynki, paluszki rybne
Mleko i przetwory mleczne	mleko 2% tłuszczu, fermentowane produkty mleczne (jogurt naturalny, kefir, maślanka, zsiadłe mleko), ser twarogowy chudy i półtłusty, serek wiejski, ser mozzarella light		tłuste mleko, tłusta śmietana, sery żółte, sery typu feta, parmezan, sery topione, sery pleśniowe, desery i jogurt z dodatkiem cukru
Jaja	gotowane na miękko, jajecznica na parze lub bez dodatku tłuszczu	omlety, jajko na twardo	jajecznica na dużej ilości tłuszczu, z cebulą, kiełbasą lub boczkiem
Produkty zbożowe	mąka rafinowana (jasna), mąka ziemniaczana, mąka kukurydziana, ryż biały, jasny makaron, białe pieczywo, płatki ryżowe, wafle ryżowe, drobne kasze (manna, jaglana, kuskus, owsiana, jęczmienna perłowa), komosa ryżowa, płatki jaglane, płatki i wafle ryżowe	płatki owsiane, chleb graham	mąka pełnoziarnista (razowa,), grube kasze (gryczana, pęczak), ryż brązowy, ryż dziki, pełnoziarnisty makaron, pełnoziarniste pieczywo, słodkie płatki śniadaniowe, pieczywo cukiernicze, granola i muesli
Nasiona roślin strączkowych			fasola, groch, ciecierzyca, soczewica
Tłuszcze	oliwa z oliwek, olej rzepakowy, miękkie margaryny masło		smalec, łój, twarde margaryny, olej palmowy i kokosowy, tłuste sosy, majonez
Warzywa	gotowane, pieczone lub duszone: marchew, pietruszka, buraki, papryka, pomidory, cukinia, bakłażan, dynia, szpinak, ziemniaki, bataty warzywa surowe: pomidor bez skóry, sałata, szpinak, ogórek kiszony	gotowane, pieczone lub duszone seler, fasolka szparagowa, szparagi, groszek zielony, brokuły papryka bez skórki	warzywa wzdymające: bób, cebula, czosnek, szczypiorek, por, kapusta, jarmuż, kalafior, ogórek, rzodkiewka, rzepa, brukselka, kalarepa, kukurydza warzywa konserwowe i marynowane
Owoce	dojrzałe banany, brzoskwinie, morele, truskawki, borówki, jagody, przetarte maliny (bez pestek), winogrona bez pestek, melon, arbuz, jabłka pieczone lub gotowane, owoce w postaci koktajli lub musów	kiwi, wiśnie, owoce cytrusowe	gruszki, śliwki, czereśnie, owoce niedojrzałe, owoce słodzone cukrem lub syropem, owoce kandyzowane, owoce z puszki (np. ananasy czy brzoskwinie z puszki), owoce suszone
Orzechy, nasiona, pestki		masło orzechowe z dobrym składem	wszystkie orzechy, nasiona i pestki, solone orzechy, orzeszki w panierkach i karmelu
Desery	budynie, kisiele, owocowe musy i koktajle, galaretki owocowe, ciasta z małą ilością tłuszczu, biszkopty, ciasto drożdżowe		sklepowe słodycze, ciasta z tłustymi kremami, torty, czekolada, chałwa, ciasto francuskie
Przyprawy	łagodne zioła i przyprawy: bazylia, oregano, tymianek, rozmaryn, zioła prowansalskie, koperek, majeranek, natka pietruszki, lubczyk, kurkuma, cynamon, wanilia, sok z cytryny, sól	pieprz, pieprz ziołowy, curry, słodka papryka, kminek, imbir, ziele angielskie	ostre przyprawy: czosnek, chilli, ostra papryka, ocet, gorczyca, musztarda, chrzan, vegeta, kostki rosołowe
Napoje	woda, słaba herbata czarna i zielona, herbata owocowa, kawa zbożowa z mlekiem, kompoty	słaba kawa, soki owocowe	mocna kawa i herbata, mocne kakao, słodkie napoje gazowane i niegazowane, piwo, wino, alkohole wysokoprocentowe, woda gazowana, napoje energetyczne
Obróbka termiczna potraw	gotowanie w wodzie, gotowanie na parze, gotowanie w wolnowarze, pieczenie w folii, pergaminie lub naczyniu żaroodpornym bez tłuszczu bądź z niewielką ilością tłuszczu, grillowanie na grillu elektrycznym lub patelni do grillowania, duszenie bez wcześniejszego obsmażania		smażenie na głębokim tłuszczu, smażenie produktów w panierkach, duszenie z wcześniejszym obsmażaniem, pieczenie w dużej ilości tłuszczu, klasyczne grillowanie nad otwartym ogniem, przygotowywanie zasmażek

Błonnik pokarmowy w diecie lekkostrawnej

Ilość błonnika pokarmowego na diecie lekkostrawnej powinna wynosi ok. 25 g na dobę. Stanowi on niezbędny składnik zbilansowanej diety - odpowiada za regulację pracy jelit, różnorodność mikroflory jelitowej, a nawet wpływa na zmniejszenie ryzyka wielu chorób przewlekłych (m.in. cukrzycy typu 2, chorób układu krążenia, niektórych nowotworów).

W przypadku osób z problemami ze strony przewodu pokarmowego nadmiar błonnika, a zwłaszcza jego frakcji nierozpuszczalnej, może nasilać dolegliwości w postaci biegunek, wzdęć, gazów i bólu brzucha.

Dlatego niezmiernie ważny jest odpowiedni dobór produktów i technik kulinarnych, które zwiększają przyswajalność błonnika pokarmowego i zmniejszają jego działanie drażniące. W tym celu należy:

• wybierać dojrzałe owoce i delikatne warzywa,
• usuwać z owoców skórkę i pestki (np. poprzez przecieranie przez sitko owoców z drobnymi pestkami),
• wybierać owoce i warzywa gotowane, pieczone lub duszone, rzadziej surowe,
• miksować owoce na koktajle,
• rozgniatać warzywa na puree (np. ziemniaki),
• wybierać przede wszystkim oczyszczone produkty zbożowe.

Dieta lekkostrawna - przykładowy jadłospis

1. Śniadanie: jajka na miękko z jasnym chlebem pszennym i pomidorem bez skórki.
2. II śniadanie: koktajl bananowo - malinowy z jogurtem naturalnym (maliny przetarte przez sitko).
3. Obiad: pierś z kurczaka pieczona w piekarniku w rękawie do pieczenia, puree ziemniaczane z odrobiną masła, gotowana marchewka z groszkiem.
4. Podwieczorek: pieczone jabłko.
5. Kolacja: kanapki z pastą z dorsza gotowanego na parze z serem twarogowym i koperkiem, ogórek kiszony.