Hashimoto
Ostatnia aktualizacja: 20 października 2023
- Pisząc ten artykuł, korzystaliśmy z:
- 25źródła
- 31badań
Choroba Hashimoto, nazywana również przewlekłym limfocytarnym zapaleniem tarczycy, przewlekłym autoimmunologicznym zapaleniem gruczołu tarczowego, wolami limfocytarnymi lub encefalopatią Hashimoto, jest chorobą o podłożu autoimmunologicznym. Dotyka zwykle kobiet w przedziale wiekowym 30-50 lat. Jest najczęstszą przyczyną występowania niedoczynności tarczycy.
Zebraliśmy wszystko, co warto wiedzieć na temat choroby Hashimoto.
W pigułce
- Choroba Hashimoto jest chorobą autoimmunologiczną.
- Do rozwoju choroby Hashimoto przyczyniają się zarówno czynniki genetyczne jak i środowiskowe.
- Do najczęstszych objawów Hashimoto należą niska tolerancja na zimno, senność, przewlekłe zmęczenie, obniżony nastrój, problemy z pamięcią i koncentracją, zaparcia, bóle mięśni i stawów, wypadanie włosów czy zaburzenia cyklu miesiączkowego.
- Choroba Hashimoto może prowadzić do niedoczynności tarczycy. Hashimoto to nie to samo, co niedoczynność tarczycy.
- Diagnostyka Hashimoto opiera się na badaniu USG, a także na oznaczeniu stężeń przeciwciał anty-TG i anty-TPO oraz TSH.
- Do chorób współistniejących z chorobą Hashimoto należą cukrzyca typu 1, celiakia, RZS, bielactwo, niedokrwistość Addisona i Biermera, a także insulinooporność, PCOS czy depresja.
- Leczenie Hashimoto opiera się na zażywaniu lewotyroksyny oraz na zmianie sposobu żywienia i stylu życia.
Co to jest choroba Hashimoto?
Choroba Hashimoto należy do chorób o podłożu autoimmunologicznym. Oznacza to, układ immunologiczny (odpornościowy) atakuje i niszczy własne komórki i tkanki, traktując je jako obce. W chorobie Hashimoto w wyniku autoagresji dochodzi do nagromadzenia autoreaktywnych limfocytów w obrębie tarczycy i powstania nacieków limfocytarnych, co w efekcie prowadzi do niszczenia gruczołu tarczowego, zaburzeń w produkcji hormonów i długofalowo - do niedoczynności tarczycy. Chorobie towarzyszy również podwyższone miano przeciwciał przeciwko tyreoglobulinie (anty-TG) i peroksydazie tarczycowej (anty-TPO), na skutek czego w obrębie gruczołu i całego organizmu rozwija się stan zapalny .
Zachorowalność na Hashimoto szacuje się na około 5% populacji . Według raportu GUS z 2019 roku na choroby tarczycy cierpi 15,8% kobiet oraz 2,5% mężczyzn .
Przyczyny choroby Hashimoto
Przyczyny choroby Hashimoto są niejednoznaczne.
Najczęściej w rozwoju choroby Hashimoto biorą udział czynniki genetyczne. Dziedziczenie choroby oraz tendencja do występowania chorób autoimmunoogicznych w rodzinie należą do najczęstszych przyczyn choroby .
Nie bez znaczenia pozostają jednak również czynniki środowiskowe. Na pierwszym miejscu znajdują się stres oraz infekcje, czyli najczęstsze wyzwalacze stanu zapalnego. Następnie wymienia się również ciążę, zwłaszcza wśród kobiet genetycznie narażonych na zachorowanie. Istotne są tu również nieprawidłowe nawyki żywieniowe (szczególnie zachodni model żywienia) oraz nadmiar jodu i niedobór selenu w diecie. Duże znaczenie w rozwoju Hashimoto mają także czynniki takie jak zaburzenia rytmu dobowego, nieprawidłowa higiena snu oraz niedobór witaminy D3 .
Czynniki ryzyka choroby Hashimoto
Czynniki ryzyka Hashimoto można podzielić na genetyczne i środowiskowe .
Wśród czynników genetycznych wymienia się:
- Polimorfizmy w głównym układzie zgodności tkankowej (HLA klasy I i II, ang. human leukocyte antigen),
- Polimorfizmy w genie cytotoksycznego antygenu 4 limfocytów T (CTLA-4) oraz geny immunoregulacyjne (PD1, CD40),
- Geny związane z syntezą przeciwciał przeciw peroksydazie tarczycowej (TPO, BACH2).
Do czynników środowiskowych należą natomiast:
- Infekcje,
- Leczenie cytokinami (na przykład IFN-γ),
- Sole litu,
- Niektóre leki (na przykład amiodaron),
- Niedobór selenu oraz nadmiar jodu w diecie.
Objawy choroby Hashimoto
Objawy Hashimoto są niespecyficzne. Wiele z nich bywa bagatelizowanych, szczególnie na początkowych etapach choroby. Wielu pacjentów trafia do lekarza dopiero wtedy, gdy stają się one nie do zniesienia. Wówczas często choroba jest już w zaawansowanym stadium lub doprowadziła do niedoczynności tarczycy.
Do najczęstszych objawów choroby Hashimoto należą :
- Ciągłe uczucie zimna i obniżona tolerancja na zimno,
- Ciągłe zmęczenie i senność,
- Obniżenie nastroju, depresja, aleksytymia,
- Zaparcia,
- Zwiększenie masy ciała,
- Zaburzenia pamięci i koncentracji,
- Sucha, łuszcząca się i blada skóra,
- Suche i wypadające włosy,
- Spadek libido i zaburzenia miesiączkowania,
- Bóle mięśni i stawów,
- Niskie ciśnienie tętnicze.
uwaga! - choroba hashimoto nie dotyczy tylko kobiet
Hashimoto występuje głównie u kobiet, co nie oznacza, że mężczyzn nie dotyka wcale.
Jakie są objawy Hashimoto u mężczyzn?
- Ciągłe uczucie zimna,
- Wolniejszy metabolizm, manifestujący się m.in. szybszą męczliwością, tyciem,
- Dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak zaparcia czy wzdęcia,
- Zaburzenia koncentracji i pamięci,
- Bóle mięśni i stawów, szczególnie po wysiłku,
- Spadek nastroju,
- Sucha skóra i wypadanie włosów,
- Niskie libido i zaburzenia seksualne.
Mężczyźni, u których występują predyspozycje genetyczne do chorób autoimmunologicznych, a dodatkowo powyższe objawy, powinni zgłosić się do lekarza.
Jak radzić sobie z objawami choroby Hashimoto?
Objawy Hashimoto są uciążliwe, szczególnie wówczas, gdy współistnieją ze sobą nawzajem. Wdrożenie terapii lewotyroksyną pomaga złagodzić wiele z nich. Często jednak mimo wdrożonego leczenia, objawy utrzymują się .
Warto zatem wiedzieć, jak odpowiednio sobie z nimi radzić.
- Co zrobić z ciągłym uczuciem zimna przy Hashimoto? Niezbędne jest przede wszystkim wdrożenie leczenia lewotyroksyną . Warto zadbać o odpowiednią dietę i suplementację. Szczególną uwagę warto zwrócić na suplementację kwasami tłuszczowymi omega-3, selenem, cynkiem, magnezem, witaminą D, witaminą E oraz witaminami z grupy B .
-
Jak radzić sobie z ciągłym zmęczeniem i sennością?
- Przede wszystkim warto zadbać o prawidłową higienę snu. Zalecane jest 7-8 godzin/dobę nieprzerwanego snu. W ciągu dnia warto ograniczyć drzemki oraz nadmierne spożycie napojów pobudzających, a bezpośrednio przed snem zrezygnować z korzystania z urządzeń emitujących światło niebieskie (telefon, tablet, monitory).
- Po drugie, warto włączyć również regularną aktywność fizyczną. Zaleca się, aby dorośli byli aktywni przez większość dni w tygodniu.
- Po trzecie, istotne jest, by co pewien czas odrywać się od wykonywanych zadań, w szczególności podczas pracy siedzącej - przejść się po biurze/pokoju, zrobić kilka pajacyków, porozmawiać z kimś, wyjść na świeże powietrze lub dokładnie przewietrzyć pomieszczenie. W "kryzysowych momentach" warto wypić kawę, czarną lub zieloną herbatę lub włączyć głośną, energiczną muzykę.
- Co robić w przypadku obniżonego nastroju/zaburzeń depresyjnych przy Hashimoto? W przypadku silnych zaburzeń nastroju warto skonsultować się z psychologiem, psychoterapeutą lub psychiatrą .
-
Co na zaparcia przy Hashimoto?
- Przy zaparciach towarzyszących Hashimoto, warto zwiększyć podaż błonnika w diecie. Pomocne będą tu warzywa i owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, orzechy, pestki, nasiona, otręby lub preparaty błonnika.
- Niezbędne jest również dbanie o odpowiednie nawodnienie. Zalecane jest spożywanie minimum 2 litrów płynów w ciągu dnia.
- W walce z zaparciami niezwykle pomocna jest również regularna aktywność fizyczna .
- Warto zadbać również o mikrobiom jelitowy. Odpowiednia probiotykoterapia pomaga uporać się z zaparciami .
- Jak radzić sobie z tyciem przy Hashimoto? Jedynym panaceum na nadmierne kilogramy jest dieta redukcyjna. Jeśli przyrost masy ciała przy Hashimoto doprowadza do nadwagi lub otyłości, warto skonsultować tę kwestię z lekarzem lub dietetykiem .
Przebieg choroby Hashimoto
Choroby Hashimoto nie da się wyleczyć. Odpowiednią hormonoterapią, dietą i zmianem stylu życia można doprowadzić do jej remisji . Co to znaczy?
Oznacza to, że:
- Objawy choroby są wyciszone lub nie występują,
- Pacjent/ka obserwuje u siebie polepszenie samopoczucia,
- Miano przeciwciał anty-TG i anty-TPO ulega obniżeniu.
W przypadku, gdy Hashimoto zostaje zdiagnozowane w zaawansowanym stadium bądź pacjent nie stosuje się do zaleceń lekarza/dietetyka, gruczoł tarczowy może ulec znacznej degradacji. Wówczas staje się niewydolny, tym samym produkuje mniejszą ilość hormonów i rozwija się niedoczynność tarczycy.
porada - jak osiągnąć remisję hashimoto?
Do remisji choroby można doprowadzić jedynie wówczas, gdy do leczenia podejdziemy holistycznie, czyli wielopłaszczyznowo.
Przeciwdziałanie objawom choroby obejmuje:
- Odpowiednią farmakoterapię - regularne przyjmowanie hormonów tarczycy,
- Stosowanie zbilansowanej diety przeciwzapalnej, która uwzględnia ewentualne nietolerancje pokarmowe,
- Redukcję w przypadku nadmiernej masy ciała,
- Regularną aktywność fizyczną,
- Eliminację palenia tytoniu i picia alkoholu,
- Redukcję stresu.
Hashimoto a niedoczynność tarczycy
Choroba Hashimoto jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy. Choroby często współistnieją, jednak mogą również występować osobno.
Choroba Hashimoto jest wynikiem autoagresji. Charakteryzuje się naciekami limfocytarnymi w obrębie tarczycy oraz stanem zapalnym tarczycy i uogólnionym stanem zapalnym całego organizmu. Powyższe czynniki przyczyniają się do uszkodzenia tarczycy, a w późniejszym czasie mogą prowadzić do niedoczynności.
Niedoczynność tarczycy polega na niedostatecznej produkcji hormonów tarczycy - trijodotyroniny (T3) oraz tyroksyny (T4) .
W zależności od tego, jaka jednostka chorobowa występuje u pacjenta, wdrażane jest odpowiednie leczenie farmakologiczne, dietoterapia i suplementacja.
Badanie choroby Hashimoto
Diagnostyka choroby Hashimoto wymaga podejścia interdyscyplinarnego. Często bywa pomijana przez lekarzy internistów. Warto wiedzieć zatem, jakie badania czekają nas po wizycie u endokrynologa, lub jakie warto wykonać przed wizytą u endokrynologa, jeśli podejrzewamy u siebie chorobę Hashimoto.
O rozpoznaniu limfocytarnego zapalenia tarczycy decydują wyniki badań obrazowych (USG tarczycy) oraz laboratoryjnych :
- hipoechogeniczny miąższ oraz zmniejszenie rozmiaru gruczołu tarczowego w obrazie USG,
- podwyższone miano przeciwciał anty-TPO i/lub anty-TG,
- podwyższony poziom hormonu tyreotropowego (TSH),
- niekiedy obserwuje się również obniżenie wolnej tyroksyny (fT4) oraz wolnej trijodotyroniny (fT3).
Choroby współistniejące z Hashimoto
Choroba Hashimoto niesie za sobą wiele niepożądanych skutków. Zaburzenia w pracy tarczycy są związane z dysfukcjami w pracy wielu narządów i układów narządów.
Choroba Hashimoto współistnieje najczęściej z innymi chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak:
- Cukrzyca typu 1 ,
- Celiakia ,
- Reumatoidalne zapalenie stawów ,
- Bielactwo ,
- Niedokrwistość Addisona i Biermera (Choroba Addisona) .
Często jednak Hashimoto współistnieje z innymi zaburzeniami, niezwiązanymi z autoimmunologią:
- Insulinooporność (IO) ,
- Zespół Policystycznych Jajników (PCOS) ,
- Depresja .
Leczenie choroby Hashimoto
Leczenie choroby Hashimoto polega głównie na przyjmowaniu hormonów tarczycy (lewotyroksyny). Do najczęściej stosowanych preparatów w Polsce należą Euthyrox oraz Letrox.
Lewotyroksyna jest to analog tyroksyny (T4). Jej działanie polega na :
- Produkcji i wykorzystywaniu związków wysokoenergetycznych oraz na normalizacji metabolizmu białek, tłuszczów i węglowodanów,
- Zwiększaniu podstawowej przemiany materii,
- Normalizacji procesów dotleniania komórek,
- Regulacji temperatury ciała oraz zwiększaniu tolerancji na zimno,
- Stymulacji pracy ośrodkowego układu nerwowego,
- Zwiększaniu częstości rytmu serca oraz kurczliwości mięśnia sercowego, a także na rozszerzaniu naczyń krwionośnych (zwłaszcza skóry) oraz zwiększaniu objętość krwi krążącej,
- Zwiększaniu przesączania kłębuszkowego i wydalania moczu, przy jednoczesnym zmniejszonym wydalaniu składników mineralnych (tj. sodu, potasu, wapnia i fosforanów).
Często jednak, mimo stosowania lewotyroksyny, objawy u pacjentów utrzymują się lub ulegają nieznacznej poprawie. W związku z tym, coraz częściej badacze wskazują, że najlepszą metodą leczenia Hashimoto jest zabieg chirurgiczny całkowitego wycięcia tarczycy . Sama choroba Hashimoto nie jest jednak wskazaniem do leczenia operacyjnego. Wśród wskazań wymienia się występowanie nowotworu złośliwego w obrębie tarczycy bądź silne uczucie ucisku ze względu na rozrost tkanki gruczołowej .
porada - jak zażywać leki na hashimoto?
Lewotyroksynę należy przyjmować na czczo na 30-60 minut przed śniadaniem. Posiłek zmniejsza bowiem wchłanianie leku. Coraz częściej spotykanym zaleceniem jest również zażywanie lewotyroksyny na noc 3-4 godziny po spożyciu kolacji.
Warto zwrócić uwagę, by w okolicy przyjmowania leku nie spożywać kawy, produktów sojowych, żywności bogatej w błonnik oraz suplementów wapnia i żelaza, ponieważ utrudniają one wchłanianie lewotyroksyny.
Dawka jest dobierana indywidualnie. Działanie terapeutyczne lewotyroksyny rozpoczyna się po 1-2 tygodniach leczenia, a utrzymuje się do 3 tygodni po jego przerwaniu .
Dieta w chorobie Hashimoto
Wokół diety zalecanej w chorobie Hashimoto krąży wiele mitów. Wbrew obiegowym przekonaniom, całkowita rezygnacja z glutenu i laktozy nie jest niezbędna. Stosowanie protokołu autoimmunologicznego zalecane jest jedynie wśród pacjentów, którzy obserwują u siebie silne dolegliwości nietolerancji pokarmowych.
Zalecanym modelem żywienia w Hashimoto jest dieta przeciwzapalna, odpowiednio zbilansowana i obfitująca w antyoksydanty .
Więcej podobnych treści
Spis badań i źródeł
- Ajjan R.A., Weetman A.P.: The Pathogenesis of Hashimoto's Thyroiditis: Further Developments in our Understanding, Horm Metab Res 2015, 47(10): 702-710.
- Balaceanu A., Omer S., Stirban R., Zara O., Dina I.: Hyposplenism, Hashimoto's Autoimmune Thyroiditis and Overlap Syndrome (Celiac Disease and Autoimmune Hepatitis Type 1), Am J Med Sci 2020, 360(3): 293-299.
- Benhatchi K., Jochmanová I., Habalová V., Wagnerová H., Lazúrová I.: CTLA4 exon1 A49G polymorphism in Slovak patients with rheumatoid arthritis and Hashimoto thyroiditis-results and the review of the literature, Clin Rheumatol 2011, 30(10): 1319-1324.
- Boccuti V., Perrone A., D'Introno A., Campobasso A., Sangineto M. i wsp.: An unusual association of three autoimmune disorders: celiac disease, systemic lupus erythematosus and Hashimoto's thyroiditis, Auto Immun Highlights 2016, 7(1): 7.
- Caturegli P., De Remigis A., Rose N.R.: Hashimoto thyroiditis: clinical and diagnostic criteria, Autoimmun Rev 2014, 13(4-5): 391-397.
- Chaker L., Bianco A.C., Jonklaas J., Peeters R.P.: Hypothyroidism, Lancet 2017, 390(10101): 1550-1562.
- Giynas Ayhan M., Uguz F., Askin R., Gonen M.S.: The prevalence of depression and anxiety disorders in patients with euthyroid Hashimoto's thyroiditis: a comparative study, Gen Hosp Psychiatry 2014, 36(1): 95-98.
- Gong Q., Li X., Gong Q., Zhu W., Song G. i wsp.: Hashimoto's thyroiditis could be secondary to vitiligo: the possibility of antigen crossover and oxidative stress between the two diseases, Arch Dermatol Res 2016, 308(4): 277-281.
- Groenewegen K.L., Mooij C.F., van Trotsenburg A.S.P.: Persisting symptoms in patients with Hashimoto's disease despite normal thyroid hormone levels: Does thyroid autoimmunity play a role? A systematic review, J Transl Autoimmun 2021, 4: 100101.
- Guldvog I., Reitsma L.C., Johnsen L., Lauzike A., Gibbs C. i wsp.: Thyroidectomy Versus Medical Management for Euthyroid Patients With Hashimoto Disease and Persisting Symptoms: A Randomized Trial, Ann Intern Med 2019, 170(7): 453-464.
- Główny Urząd Statystyczny: Stan zdrowia ludności Polski w 2019 roku.
- Heggie K., Yeung M., Grodski S., Lee J., Serpell J.: Total thyroidectomy for pressure symptoms in patients with Hashimoto's thyroiditis, ANZ J Surg 2018, 88(4): 359-362.
- Hennessey J.V.: The emergence of levothyroxine as a treatment for hypothyroidism, Endocrine 2017, 55(1): 6-18.
- Ho C.W., Chen H.H., Hsieh M.C., Chen C.C., Hsu S.P. i wsp.: Hashimoto's thyroiditis might increase polycystic ovary syndrome and associated comorbidities risks in Asia, Ann Transl Med 2020, 8(11): 684.
- Ihnatowicz P., Drywień M., Wątor P., Wojsiat J.: The importance of nutritional factors and dietary management of Hashimoto's thyroiditis, Ann Agric Environ Med 2020, 27(2): 184-193.
- Jacobson D.L., Gange S.J., Rose N.R., Graham N.M.: Epidemiology and estimated population burden of selected autoimmune diseases in the United States, Clin Immunol Immunopathol 1997, 84(3): 223-243.
- Janczy A., Małgorzewicz S.: Skuteczność diety redukcyjnej u pacjentek z chorobą Hashimoto, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2015, tom 6, nr 3, 112–117.
- Jin B., Wang S., Fan Z.: Pathogenesis Markers of Hashimoto's Disease-A Mini Review, Front Biosci (Landmark Ed) 2022, 27(10): 297.
- Li D., Liang G., Calderone R., Bellanti J.A.: Vitiligo and Hashimoto's thyroiditis: Autoimmune diseases linked by clinical presentation, biochemical commonality, and autoimmune/oxidative stress-mediated toxicity pathogenesis, Med Hypotheses 2019, 128: 69-75.
- Lin I.C., Chen H.H., Yeh S.Y., Lin C.L., Kao C.H.: Risk of Depression, Chronic Morbidities, and l-Thyroxine Treatment in Hashimoto Thyroiditis in Taiwan: A Nationwide Cohort Study, Medicine (Baltimore) 2016, 95(6): e2842.
- Luty J., Bryl E.: Choroba Hashimoto - aspekt genetyczny i środowiskowy, Forum Medycyny Rodzinnej 2017, tom 11, nr 1, 1-6.
- Martino G., Caputo A., Vicario C.M., Feldt-Rasmussen U., Watt T. i wsp.: Alexithymia, Emotional Distress, and Perceived Quality of Life in Patients With Hashimoto's Thyroiditis, Front Psychol 2021, 12: 667237.
- Memeh K., Ruhle B., Vaghaiwalla T., Kaplan E., Keutgen X. i wsp.: Thyroidectomy for euthyroid patients with Hashimoto thyroiditis and persisting symptoms: A cost-effectiveness analysis, Surgery 2021, 169(1): 7-13.
- Nagy K.H., Lukacs K., Sipos P., Hermann R., Madacsy L. i wsp.: Type 1 diabetes associated with Hashimoto's thyroiditis and juvenile rheumatoid arthritis: a case report with clinical and genetic investigations, Pediatr Diabetes 2010, 11(8): 579-582.
- Pastusiak K., Michałowska J., Bogdański P.: Postępowanie dietetyczne w chorobach tarczycy, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2017, tom 8, nr 4, 155-160.
- Pastusiak K., Michałowska J., Bogdański P.: Postępowanie dietetyczne w chorobach tarczycy, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2017, tom 8, nr 4, 155-160.
- Prindaville B., Rivkees S.A.: Incidence of vitiligo in children with Graves' disease and Hashimoto's thyroiditis, Int J Pediatr Endocrinol 2011, 2011(1): 18.
- Przybylik-Mazurek E., Kotlinowska B., Kasztelnik M., Stefańska A., Huszno B.: Choroby z autoagresji i alergiczne u pacjentów z chorobami Hashimoto i Gravesa-Basedowa [Autoimmunological and allergic disorders with Hashimoto and Graves disease], Przegl Lek 2006, 63(9): 719-722.
- Serin A.N., Birge Ö., Uysal A., Görar S., Tekeli F.: Hashimoto's thyroiditis worsens ovaries in polycystic ovary syndrome patients compared to Anti-Müllerian hormone levels, BMC Endocr Disord 2021, 21(1): 44.
- Skov J., Kuja-Halkola R., Magnusson P.K.E., Gudbjörnsdottir S., Kämpe O. i wsp.: Shared etiology of type 1 diabetes and Hashimoto's thyroiditis: a population-based twin study, Eur J Endocrinol 2022, 186(6): 677-685.
- Staub K., Abrams P.: Novel presentation of autoimmune polyglandular syndrome II in a child with simultaneous Addison's disease, type 1 diabetes, and Hashimoto's thyroiditis: A case report, Clin Case Rep 2021, 9(8): e04453.
- Szcześniak G., Kozak-Nurczyk P., Dziemidok P.: Does concomitance of Hashimoto's disease and type 1 diabetes affect diabetes control and development of its complications?, Arch Med Sci 2019, 17(4): 900-904.
- Thatipamala P., Noel J.E., Orloff L.: Quality of Life After Thyroidectomy for Hashimoto Disease in Patients With Persistent Symptoms, Ear Nose Throat J 2022, 101(7): NP299-NP304.
- Tuhan H., Işık S., Abacı A., Şimşek E., Anık A. i wsp.: Celiac disease in children and adolescents with Hashimoto Thyroiditis, Turk Pediatri Ars 2016, 51(2): 100-105.
- Virili C., Fallahi P., Antonelli A., Benvenga S., Centanni M.: Gut microbiota and Hashimoto's thyroiditis, Rev Endocr Metab Disord 2018, 19(4): 293-300.
- Waliszewska-Prosół M., Ejma M.: Encefalopatia Hashimoto - patogeneza, obraz kliniczny i leczenie, Via Medica, Polski Przegląd Neurologiczny, 2016, tom 12, nr 4.
- Weetman A.P.: An update on the pathogenesis of Hashimoto's thyroiditis, J Endocrinol Invest 2021, 44(5): 883-890.
- Wiesner A., Gajewska D., Paśko P.: Levothyroxine Interactions with Food and Dietary Supplements-A Systematic Review, Pharmaceuticals (Basel) 2021, 14(3): 206.
- Wu G., Zou D., Cai H., Liu Y.: Ultrasonography in the diagnosis of Hashimoto's thyroiditis, Front Biosci (Landmark Ed) 2016, 21(5): 1006-1012.
- Yang M., Du C., Wang Y., Liu J.: Increased CD19+CD24+CD27+ B regulatory cells are associated with insulin resistance in patients with type I Hashimoto's thyroiditis, Mol Med Rep 2017, 15(6): 4338-4345.
- Yang M., Su L., Tao Q., Zhang C., Wu Y. i wsp.: Depletion of Regulatory T Cells in Visceral Adipose Tissues Contributes to Insulin Resistance in Hashimoto's Thyroiditis, Front Physiol 2018, 9: 136.
- Zeber-Lubecka N., Hennig E.E.: Genetic Susceptibility to Joint Occurrence of Polycystic Ovary Syndrome and Hashimoto's Thyroiditis: How Far Is Our Understanding?, Front Immunol 2021, 12: 606620.
- Zhang Y.L., Hu R.X., Zhao H., Yang W., Yu D.D. i wsp.: Systematic review and trail sequential analysis of preparation of Xiakucao for Hashimoto's thyroiditis, Zhongguo Zhong Yao Za Zhi 2020, 45(23): 5777-5788.
- Zhao H., Zhang Y., Ye J., Wei H., Huang Z. i wsp.: Comparative Study on Insulin Secretion, Insulin Resistance and Thyroid Function in Patients with Polycystic Ovary Syndrome with and without Hashimoto's Thyroiditis, Diabetes Metab Syndr Obes 2021, 14: 1817-1821.
- Zhou J.Y., Xu B., Lopes J., Blamoun J., Li L.: Hashimoto encephalopathy: literature review, Acta Neurol Scand 2017, 135(3): 285-290.
Masz pytanie?
Jeśli chciałbyś wiedzieć więcej na ten temat lub wiesz jak uzupełnić artykuł, napisz do nas. Nasi specjaliści udzielą Tobie szybkiej odpowiedzi i przeanalizują proponowane zmiany w treści.
