Hashimoto

Ostatnia aktualizacja: 20 października 2023

  • Pisząc ten artykuł, korzystaliśmy z:
  • 25źródła
  • 31badań

Choroba Hashimoto, nazywana również przewlekłym limfocytarnym zapaleniem tarczycy, przewlekłym autoimmunologicznym zapaleniem gruczołu tarczowego, wolami limfocytarnymi lub encefalopatią Hashimoto, jest chorobą o podłożu autoimmunologicznym. Dotyka zwykle kobiet w przedziale wiekowym 30-50 lat. Jest najczęstszą przyczyną występowania niedoczynności tarczycy.

Zebraliśmy wszystko, co warto wiedzieć na temat choroby Hashimoto.


W pigułce

  • Choroba Hashimoto jest chorobą autoimmunologiczną.
  • Do rozwoju choroby Hashimoto przyczyniają się zarówno czynniki genetyczne jak i środowiskowe.
  • Do najczęstszych objawów Hashimoto należą niska tolerancja na zimno, senność, przewlekłe zmęczenie, obniżony nastrój, problemy z pamięcią i koncentracją, zaparcia, bóle mięśni i stawów, wypadanie włosów czy zaburzenia cyklu miesiączkowego.
  • Choroba Hashimoto może prowadzić do niedoczynności tarczycy. Hashimoto to nie to samo, co niedoczynność tarczycy.
  • Diagnostyka Hashimoto opiera się na badaniu USG, a także na oznaczeniu stężeń przeciwciał anty-TG i anty-TPO oraz TSH.
  • Do chorób współistniejących z chorobą Hashimoto należą cukrzyca typu 1, celiakia, RZS, bielactwo, niedokrwistość Addisona i Biermera, a także insulinooporność, PCOS czy depresja.
  • Leczenie Hashimoto opiera się na zażywaniu lewotyroksyny oraz na zmianie sposobu żywienia i stylu życia.

Co to jest choroba Hashimoto?

Choroba Hashimoto należy do chorób o podłożu autoimmunologicznym. Oznacza to, układ immunologiczny (odpornościowy) atakuje i niszczy własne komórki i tkanki, traktując je jako obce. W chorobie Hashimoto w wyniku autoagresji dochodzi do nagromadzenia autoreaktywnych limfocytów w obrębie tarczycy i powstania nacieków limfocytarnych, co w efekcie prowadzi do niszczenia gruczołu tarczowego, zaburzeń w produkcji hormonów i długofalowo - do niedoczynności tarczycy. Chorobie towarzyszy również podwyższone miano przeciwciał przeciwko tyreoglobulinie (anty-TG) i peroksydazie tarczycowej (anty-TPO), na skutek czego w obrębie gruczołu i całego organizmu rozwija się stan zapalny 

Zachorowalność na Hashimoto szacuje się na około 5% populacji . Według raportu GUS z 2019 roku na choroby tarczycy cierpi 15,8% kobiet oraz 2,5% mężczyzn .

Przyczyny choroby Hashimoto

Przyczyny choroby Hashimoto są niejednoznaczne.

Najczęściej w rozwoju choroby Hashimoto biorą udział czynniki genetyczne. Dziedziczenie choroby oraz tendencja do występowania chorób autoimmunoogicznych w rodzinie należą do najczęstszych przyczyn choroby

Nie bez znaczenia pozostają jednak również czynniki środowiskowe. Na pierwszym miejscu znajdują się stres oraz infekcje, czyli najczęstsze wyzwalacze stanu zapalnego. Następnie wymienia się również ciążę, zwłaszcza wśród kobiet genetycznie narażonych na zachorowanie. Istotne są tu również nieprawidłowe nawyki żywieniowe (szczególnie zachodni model żywienia) oraz nadmiar jodu i niedobór selenu w diecie. Duże znaczenie w rozwoju Hashimoto mają także czynniki takie jak zaburzenia rytmu dobowego, nieprawidłowa higiena snu oraz niedobór witaminy D.

Czynniki ryzyka choroby Hashimoto

Czynniki ryzyka Hashimoto można podzielić na genetyczne i środowiskowe .

Wśród czynników genetycznych wymienia się:

  • Polimorfizmy w głównym układzie zgodności tkankowej (HLA klasy I i II, ang. human leukocyte antigen),
  • Polimorfizmy w genie cytotoksycznego antygenu 4 limfocytów T (CTLA-4) oraz geny immunoregulacyjne (PD1, CD40), 
  • Geny związane z syntezą przeciwciał przeciw peroksydazie tarczycowej (TPO, BACH2).

Do czynników środowiskowych należą natomiast:

  • Infekcje,
  • Leczenie cytokinami (na przykład IFN-γ),
  • Sole litu,
  • Niektóre leki (na przykład amiodaron),
  • Niedobór selenu oraz nadmiar jodu w diecie.

Objawy choroby Hashimoto

Objawy Hashimoto są niespecyficzne. Wiele z nich bywa bagatelizowanych, szczególnie na początkowych etapach choroby. Wielu pacjentów trafia do lekarza dopiero wtedy, gdy stają się one nie do zniesienia. Wówczas często choroba jest już w zaawansowanym stadium lub doprowadziła do niedoczynności tarczycy.

Do najczęstszych objawów choroby Hashimoto należą

  • Ciągłe uczucie zimna i obniżona tolerancja na zimno, 
  • Ciągłe zmęczenie i senność, 
  • Obniżenie nastroju, depresja, aleksytymia,
  • Zaparcia,
  • Zwiększenie masy ciała, 
  • Zaburzenia pamięci i koncentracji, 
  • Sucha, łuszcząca się i blada skóra, 
  • Suche i wypadające włosy, 
  • Spadek libido i zaburzenia miesiączkowania,
  • Bóle mięśni i stawów, 
  • Niskie ciśnienie tętnicze.
Uwaga

uwaga! - choroba hashimoto nie dotyczy tylko kobiet

Hashimoto występuje głównie u kobiet, co nie oznacza, że mężczyzn nie dotyka wcale.

Jakie są objawy Hashimoto u mężczyzn? 

  • Ciągłe uczucie zimna, 
  • Wolniejszy metabolizm, manifestujący się m.in. szybszą męczliwością, tyciem,
  • Dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak zaparcia czy wzdęcia, 
  • Zaburzenia koncentracji i pamięci, 
  • Bóle mięśni i stawów, szczególnie po wysiłku, 
  • Spadek nastroju, 
  • Sucha skóra i wypadanie włosów, 
  • Niskie libido i zaburzenia seksualne.

Mężczyźni, u których występują predyspozycje genetyczne do chorób autoimmunologicznych, a dodatkowo powyższe objawy, powinni zgłosić się do lekarza.

Jak radzić sobie z objawami choroby Hashimoto?

Objawy Hashimoto są uciążliwe, szczególnie wówczas, gdy współistnieją ze sobą nawzajem. Wdrożenie terapii lewotyroksyną pomaga złagodzić wiele z nich. Często jednak mimo wdrożonego leczenia, objawy utrzymują się .

Warto zatem wiedzieć, jak odpowiednio sobie z nimi radzić.

  • Co zrobić z ciągłym uczuciem zimna przy Hashimoto? Niezbędne jest przede wszystkim wdrożenie leczenia lewotyroksyną . Warto zadbać o odpowiednią dietę i suplementację. Szczególną uwagę warto zwrócić na suplementację kwasami tłuszczowymi omega-3, selenem, cynkiem, magnezem, witaminą D, witaminą E oraz witaminami z grupy B .
  • Jak radzić sobie z ciągłym zmęczeniem i sennością? 
    • Przede wszystkim warto zadbać o prawidłową higienę snu. Zalecane jest 7-8 godzin/dobę nieprzerwanego snu. W ciągu dnia warto ograniczyć drzemki oraz nadmierne spożycie napojów pobudzających, a bezpośrednio przed snem zrezygnować z korzystania z urządzeń emitujących światło niebieskie (telefon, tablet, monitory).
    • Po drugie, warto włączyć również regularną aktywność fizyczną. Zaleca się, aby dorośli byli aktywni przez większość dni w tygodniu.
    • Po trzecie, istotne jest, by co pewien czas odrywać się od wykonywanych zadań, w szczególności podczas pracy siedzącej - przejść się po biurze/pokoju, zrobić kilka pajacyków, porozmawiać z kimś, wyjść na świeże powietrze lub dokładnie przewietrzyć pomieszczenie. W "kryzysowych momentach" warto wypić kawę, czarną lub zieloną herbatę lub włączyć głośną, energiczną muzykę.
  • Co robić w przypadku obniżonego nastroju/zaburzeń depresyjnych przy Hashimoto? W przypadku silnych zaburzeń nastroju warto skonsultować się z psychologiem, psychoterapeutą lub psychiatrą .
  • Co na zaparcia przy Hashimoto? 
    • Przy zaparciach towarzyszących Hashimoto, warto zwiększyć podaż błonnika w diecie. Pomocne będą tu warzywa i owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, orzechy, pestki, nasiona, otręby lub preparaty błonnika.
    • Niezbędne jest również dbanie o odpowiednie nawodnienie. Zalecane jest spożywanie minimum 2 litrów płynów w ciągu dnia.
    • W walce z zaparciami niezwykle pomocna jest również regularna aktywność fizyczna .
    • Warto zadbać również o mikrobiom jelitowy. Odpowiednia probiotykoterapia pomaga uporać się z zaparciami
  • Jak radzić sobie z tyciem przy Hashimoto? Jedynym panaceum na nadmierne kilogramy jest dieta redukcyjna. Jeśli przyrost masy ciała przy Hashimoto doprowadza do nadwagi lub otyłości, warto skonsultować tę kwestię z lekarzem lub dietetykiem .

Przebieg choroby Hashimoto

Choroby Hashimoto nie da się wyleczyć. Odpowiednią hormonoterapią, dietą i zmianem stylu życia można doprowadzić do jej remisji . Co to znaczy?

Oznacza to, że:

  • Objawy choroby są wyciszone lub nie występują, 
  • Pacjent/ka obserwuje u siebie polepszenie samopoczucia, 
  • Miano przeciwciał anty-TG i anty-TPO ulega obniżeniu.

W przypadku, gdy Hashimoto zostaje zdiagnozowane w zaawansowanym stadium bądź pacjent nie stosuje się do zaleceń lekarza/dietetyka, gruczoł tarczowy może ulec znacznej degradacji. Wówczas staje się niewydolny, tym samym produkuje mniejszą ilość hormonów i rozwija się niedoczynność tarczycy.

Porada

porada - jak osiągnąć remisję hashimoto?

Do remisji choroby można doprowadzić jedynie wówczas, gdy do leczenia podejdziemy holistycznie, czyli wielopłaszczyznowo.

Przeciwdziałanie objawom choroby obejmuje:

  • Odpowiednią farmakoterapię - regularne przyjmowanie hormonów tarczycy, 
  • Stosowanie zbilansowanej diety przeciwzapalnej, która uwzględnia ewentualne nietolerancje pokarmowe,
  • Redukcję w przypadku nadmiernej masy ciała, 
  • Regularną aktywność fizyczną, 
  • Eliminację palenia tytoniu i picia alkoholu,
  • Redukcję stresu.

Hashimoto a niedoczynność tarczycy

Choroba Hashimoto jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy. Choroby często współistnieją, jednak mogą również występować osobno. 

Choroba Hashimoto jest wynikiem autoagresji. Charakteryzuje się naciekami limfocytarnymi w obrębie tarczycy oraz stanem zapalnym tarczycy i uogólnionym stanem zapalnym całego organizmu. Powyższe czynniki przyczyniają się do uszkodzenia tarczycy, a w późniejszym czasie mogą prowadzić do niedoczynności.

Niedoczynność tarczycy polega na niedostatecznej produkcji hormonów tarczycy - trijodotyroniny (T3) oraz tyroksyny (T4) .

W zależności od tego, jaka jednostka chorobowa występuje u pacjenta, wdrażane jest odpowiednie leczenie farmakologiczne, dietoterapia i suplementacja.

Badanie choroby Hashimoto

Diagnostyka choroby Hashimoto wymaga podejścia interdyscyplinarnego. Często bywa pomijana przez lekarzy internistów. Warto wiedzieć zatem, jakie badania czekają nas po wizycie u endokrynologa, lub jakie warto wykonać przed wizytą u endokrynologa, jeśli podejrzewamy u siebie chorobę Hashimoto.

O rozpoznaniu limfocytarnego zapalenia tarczycy decydują wyniki badań obrazowych (USG tarczycy) oraz laboratoryjnych :

  • hipoechogeniczny miąższ oraz zmniejszenie rozmiaru gruczołu tarczowego w obrazie USG,
  • podwyższone miano przeciwciał anty-TPO i/lub anty-TG,
  • podwyższony poziom hormonu tyreotropowego (TSH), 
  • niekiedy obserwuje się również obniżenie wolnej tyroksyny (fT4) oraz wolnej trijodotyroniny (fT3).

Choroby współistniejące z Hashimoto

Choroba Hashimoto niesie za sobą wiele niepożądanych skutków. Zaburzenia w pracy tarczycy są związane z dysfukcjami w pracy wielu narządów i układów narządów.

Choroba Hashimoto współistnieje najczęściej z innymi chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak:

  • Cukrzyca typu 1
  • Celiakia
  • Reumatoidalne zapalenie stawów
  • Bielactwo
  • Niedokrwistość Addisona i Biermera (Choroba Addisona) .

Często jednak Hashimoto współistnieje z innymi zaburzeniami, niezwiązanymi z autoimmunologią: 

  • Insulinooporność (IO) ,
  • Zespół Policystycznych Jajników (PCOS) ,
  • Depresja .

Leczenie choroby Hashimoto

Leczenie choroby Hashimoto polega głównie na przyjmowaniu hormonów tarczycy (lewotyroksyny). Do najczęściej stosowanych preparatów w Polsce należą Euthyrox oraz Letrox.

Lewotyroksyna jest to analog tyroksyny (T4). Jej działanie polega na :

  • Produkcji i wykorzystywaniu związków wysokoenergetycznych oraz na normalizacji metabolizmu białek, tłuszczów i węglowodanów,
  • Zwiększaniu podstawowej przemiany materii,
  • Normalizacji procesów dotleniania komórek,
  • Regulacji temperatury ciała oraz zwiększaniu tolerancji na zimno,
  • Stymulacji pracy ośrodkowego układu nerwowego,
  • Zwiększaniu częstości rytmu serca oraz kurczliwości mięśnia sercowego, a także na rozszerzaniu naczyń krwionośnych (zwłaszcza skóry) oraz zwiększaniu objętość krwi krążącej,
  • Zwiększaniu przesączania kłębuszkowego i wydalania moczu, przy jednoczesnym zmniejszonym wydalaniu składników mineralnych (tj. sodu, potasu, wapnia i fosforanów).

Często jednak, mimo stosowania lewotyroksyny, objawy u pacjentów utrzymują się lub ulegają nieznacznej poprawie. W związku z tym, coraz częściej badacze wskazują, że najlepszą metodą leczenia Hashimoto jest zabieg chirurgiczny całkowitego wycięcia tarczycy . Sama choroba Hashimoto nie jest jednak wskazaniem do leczenia operacyjnego. Wśród wskazań wymienia się występowanie nowotworu złośliwego w obrębie tarczycy bądź silne uczucie ucisku ze względu na rozrost tkanki gruczołowej .

Porada

porada - jak zażywać leki na hashimoto?

Lewotyroksynę należy przyjmować na czczo na 30-60 minut przed śniadaniem. Posiłek zmniejsza bowiem wchłanianie leku. Coraz częściej spotykanym zaleceniem jest również zażywanie lewotyroksyny na noc 3-4 godziny po spożyciu kolacji.

Warto zwrócić uwagę, by w okolicy przyjmowania leku nie spożywać kawy, produktów sojowych, żywności bogatej w błonnik oraz suplementów wapnia i żelaza, ponieważ utrudniają one wchłanianie lewotyroksyny.

Dawka jest dobierana indywidualnie. Działanie terapeutyczne lewotyroksyny rozpoczyna się po 1-2 tygodniach leczenia, a utrzymuje się do 3 tygodni po jego przerwaniu

Dieta w chorobie Hashimoto

Wokół diety zalecanej w chorobie Hashimoto krąży wiele mitów. Wbrew obiegowym przekonaniom, całkowita rezygnacja z glutenu i laktozy nie jest niezbędna. Stosowanie protokołu autoimmunologicznego zalecane jest jedynie wśród pacjentów, którzy obserwują u siebie silne dolegliwości nietolerancji pokarmowych. 

Zalecanym modelem żywienia w Hashimoto jest dieta przeciwzapalna, odpowiednio zbilansowana i obfitująca w antyoksydanty .

Więcej podobnych treści

  • autor:

    Natalia Kalinowska


Czy ten artykuł okazał się pomocny?

Oceń wpis i pomóż nam w stworzeniu najlepszego w polskim internecie źródła wiedzy o zdrowiu. Czekamy na Twoje uwagi :)

Dziękujemy za oddany głos!

Twoja opinia jest dla nas ważna. Cieszymy się, że znalazłeś w tym artykule to, czego szukałeś ;)

Dziękujemy za komentarz!

Twoja opinia jest dla nas ważna. Dołożymy wszelkich starań aby nasze artykuły były lepsze.

Twoim zdaniem czegoś tu zabrakło?

Daj nam znać, a wspólnie uzupełnimy ten artykuł


Spis badań i źródeł

  • Ajjan R.A., Weetman A.P.: The Pathogenesis of Hashimoto's Thyroiditis: Further Developments in our Understanding, Horm Metab Res 2015, 47(10): 702-710.
  • Balaceanu A., Omer S., Stirban R., Zara O., Dina I.: Hyposplenism, Hashimoto's Autoimmune Thyroiditis and Overlap Syndrome (Celiac Disease and Autoimmune Hepatitis Type 1), Am J Med Sci 2020, 360(3): 293-299.
  • Benhatchi K., Jochmanová I., Habalová V., Wagnerová H., Lazúrová I.: CTLA4 exon1 A49G polymorphism in Slovak patients with rheumatoid arthritis and Hashimoto thyroiditis-results and the review of the literature, Clin Rheumatol 2011, 30(10): 1319-1324.
  • Boccuti V., Perrone A., D'Introno A., Campobasso A., Sangineto M. i wsp.: An unusual association of three autoimmune disorders: celiac disease, systemic lupus erythematosus and Hashimoto's thyroiditis, Auto Immun Highlights 2016, 7(1): 7.
  • Caturegli P., De Remigis A., Rose N.R.: Hashimoto thyroiditis: clinical and diagnostic criteria, Autoimmun Rev 2014, 13(4-5): 391-397.
  • Chaker L., Bianco A.C., Jonklaas J., Peeters R.P.: Hypothyroidism, Lancet 2017, 390(10101): 1550-1562.

Masz pytanie?

Jeśli chciałbyś wiedzieć więcej na ten temat lub wiesz jak uzupełnić artykuł, napisz do nas. Nasi specjaliści udzielą Tobie szybkiej odpowiedzi i przeanalizują proponowane zmiany w treści.

Administratorem Twoich danych osobowych jest vitapedia.pl. Twoje dane posłużą nam wyłącznie do kontaktowania się z Tobą.

Newsletter