Aloes

Aloes jest rozpowszechniony w gorących i suchych obszarach Afryki Północnej, Środkowo - Wschodniej Azji, południowej części Morza Śródziemnego i na wyspach Kanaryjskich. Słowo "Aloe" pochodzi od arabskiego "Allaeh" i oznacza "błyszczącą gorzką substancję". Z kolei "Vera" z łaciny oznacza "prawdziwy".

Roślina ta, a dokładniej żel pozyskiwany z jej liści, był od dawna wykorzystywany w leczeniu problemów skórnych (oparzeń, ran, stanów zapalnych), bólu zęba, a nawet problemów z oczami. Oprócz tego aloes był stosowany doustnie jako środek terapeutyczny w przebiegu wielu schorzeń i dolegliwości (m.in. cukrzycy, nadciśnienia, chorób żołądkowo - jelitowych, bólu menstruacyjnego) .

Aloes - wartości odżywcze

Aloes zawiera ponad 75 różnych związków, w tym witamin (A, C, B1, B2, B6, E, B12) i składników mineralnych (magnezu, cynku, wapnia, potasu, żelaza, manganu, miedzi, molibdenu)

Biorąc pod uwagę budowę liści aloesu, można wyróżnić 3 główne części:

• zewnętrzny zielony naskórek,
• miazga tuż pod naskórkiem, tzw. lateks,
• wewnętrzna miazga liścia (miąższ), z której pochodzi żel aloesowy.

Każda z tych części charakteryzuje się odmiennym składem związków bioaktywnych, a to przekłada się na konkretne właściwości, a także ewentualne skutki uboczne stosowanych produktów z aloesu .

Aloes jest źródłem licznych składników bioaktywnych, m.in.:

• acemannanu - polisacharydu obecnego w żelu, o właściwościach przeciwwirusowych, przeciwbakteryjnych przeciwnowotworowych, przeciwutleniających, wspomagających gojenie ran ,
• antrachinonów (m.in. aloiny i emodyny) - substancji znajdujących się głównie w naskórku i lateksie, działających przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie i przeciwutleniająco, a także przeczyszczająco
• flawonoidów,
• steroli (kampesterol, β-sitosterol ,
• alkaloidów,
• enzymów (amylazy, katalazy i peroksydazy) .

Aloes - właściwości

Aloes leczy oparzenia

Badanie z udziałem 50 pacjentów z oparzeniami powierzchniowymi wykazało, że zastosowanie żelu z liści aloesu jest skuteczną interwencją, przsypieszającą gojenie oparzeń. U osób leczonych żelem z aloesu zaobserwowano znacznie szybsze złagodzenie bólu i gojenie się rany oparzeniowej w porównaniu do grupy stosującej krem z 1% sulfadiazyną srebra. Oprócz wyższej skuteczności, użycie żelu aloesowego jest także bardziej opłacalne pod względem ekonomicznym .

Przegląd badań z 2022 roku potwierdził, że aloes przyczynia się do skrócenia czasu gojenia oparzeń drugiego i trzeciego stopnia w porównaniu do sulfadiazyny srebra (leku powszechnie stosowanego na oparzenia) .

Aloes wspomaga leczenie ran i zapaleń skóry

Przegląd badań wykazał ochronny wpływ aloesu na stan skóry u osób narażonych na zapalenia skóry wywołane promieniowaniem (RID), np. na skutek radioterapii. Ustalono, że profilaktyczne stosowanie aloesu wiąże się z mniejszym ryzykiem RID, co może mieć duże znaczenie w przypadku pacjentów onkologicznych .

W badaniu z udziałem 60 osób z ranami przewlekłymi ustalono, że krem składający się z aloesu i oliwy z oliwek znacząco przyspiesza gojenie ran i zmniejsza ból. Grupa kontrolna, stosująca krem z fenytoiną (standardowy sposób leczenia) również wykazała poprawę, jednak efekt ten był wyraźnie większy w przypadku kremu z aloesem . Połączenie aloesu i oliwy z oliwek dało także pozytywny efekt w przypadku pacjentów z odleżynami .

Autorzy badań z 2015 roku potwierdzają przydatność żelu aloesowego w zakresie poprawy gojenia się ran, przy czym jednocześnie podkreślają konieczność przeprowadzenia większej ilości badań w tym zakresie .

Aloes wspomaga leczenie trądziku

Trądzik to przewlekła choroba skóry, która dotyka prawie 80% osób w wieku dojrzewania. Jako, że tradycyjne metody leczenia trądziku są często nieskuteczne, ale też wiążą się ze skutkami ubocznymi, naukowcy intensywnie pracują nad nowymi sposobami leczenia.

W badaniu na 64 osobach w wieku 20 - 35 lat zastosowano innowacyjny sposób, polegający na nałożeniu na twarz żelu z aloesu w połączeniu z ultradźwiękami i miękką maską. Takie działania miały na celu zwiększenia wchłaniania składników aktywnych do skóry. Po 8 tygodniach leczenia zaobserwowano znaczącą poprawę stanu skóry w postaci zmniejszenia ilości grudek i powierzchni przebarwień. W grupie kontrolnej (bez aloesu) nie odnotowano poprawy .

Aloes może być także wykorzystany w kombinacji z klasycznymi lekami na trądzik. W 8 - tygodniowym badaniu z udziałem 60 osób zauważono, że zastosowanie aloesu i kremu z tretinoiną jest dużo skuteczniejszym sposobem na zmniejszenie zmian skórnych o charakterze zapalnym i niezapalnym w porównaniu do samej tretinoiny .

Aloes wpływa korzystnie na stan jamy ustnej

W 30 - dniowym badaniu na 40 nastolatkach zaobserwowano, że zastosowanie pasty do zębów z aloesem wiąże się ze zdecydowaną poprawą stanu jamy ustnej, bez żadnych skutków ubocznych. W porównaniu do grupy stosującej tradycyjną pastę, u osób z pastą z aloesem wykazano zmniejszeniem stanu zapalnego dziąseł i wskaźnika płytki nazębnej, a także spadek liczby drożdżaków Candida albicans .

Nie mniej jednak w literaturze można spotkać także prace, które nie potwierdzają takich korzyści. W badaniu na 20 osobach z zapaleniem dziąseł , które stosowały pastę z aloesem, nie odnotowano istotnej różnicy w zakresie płytki nazębnej i stanu dziąseł w porównaniu do grupy myjącej zęby pastą z fluorem .

Przegląd badań z 2020 roku, dotyczący płynów do płukania jamy ustnej, również nie dał jednoznacznych wniosków w tej kwestii. Wyniki sugerują, że płyn z aloesem jest równie skuteczny w zmniejszaniu stanu zapalnego dziąseł co chlorheksydyna (substancja standardowo wykorzystana w płynach do płukania jamy ustnej), lecz mniej skuteczny w zmniejszaniu płytki nazębnej .

Aloes wspiera leczenie zespołu jelita drażliwego

Lateks aloesowy zawiera antrachinony - substancje wzmagające perystaltykę jelit i dające efekt przeczyszczający. Z tego względu aloes może wspomagać leczenie zaparć, również u pacjentów z zespołem jelita drażliwego (IBS), u których właśnie to jest dominujący objaw.

Przegląd badań z 2018 roku wykazał, że doustne przyjmowanie aloesu zwyczajnego (Aloe Vera) w znaczącym stopniu wpływa na złagodzenie objawów zespołu jelita drażliwego (IBS) w porównaniu do placebo. Jednocześnie nie odnotowano żadnych skutków ubocznych takiej interwencji .

Poprawę w zakresie objawów odnotowano także u pacjentów z IBS z przewagą biegunek. Naukowcy tłumaczą ten efekt probiotycznym działaniem szczepów Lactobacillus brevis obecnych w liściach aloesu.

Aloes łagodzi objawy refluksu

W badaniu klinicznym z udziałem 79 osób zestawiono wpływ żelu z Aloe Vera w porównaniu do standardowych leków (omeprazol, ranitydyna) stosowanych w leczeniu GERD (chorobie refluksowej przełyku). Okazało się, że żel aloesowy skutecznie redukował wszystkie objawy choroby (w tym zgagę, cofanie się treści żołądkowej do przełyku, odbijanie, nudności), zaś jego działanie było porównywalne z lekami. Nie odnotowano żadnych niepożądanych skutków ubocznych w trakcie 4 tygodni badania .

Choć aloes wydaje się być bezpieczną alternatywą dla leczenia GERD, nadal potrzeba większej ilości badań, potwierdzających takie działanie.

Aloes wspiera leczenie wrzodów żołądka

Na podstawie badania in vitro potwierdzono wysoką aktywność przeciwbakteryjną żelu z aloesu wobec bakterii Helicobakter pylori. Efekt ten dotyczył zarówno szczepów wrażliwych jak i opornych na antybiotyki .

Zakażenie tą bakterią jest podstawowym czynnikiem sprzyjającym rozwojowi choroby wrzodowej żołądka. Autorzy badania sugerują, że wewnętrzne zastosowanie żelu z aloesu zwyczajnego może - w połączeniu z antybiotykami - stanowić skuteczny środek w leczeniu zakażeń żołądka przez H. pylori.

Aloes działa przeciwcukrzycowo

Starsze badania wskazują na przeciwcukrzycowe działanie aloesu. Codzienne, doustne stosowanie 2 łyżek stołowych żelu z aloesu przez okres dwóch tygodni spowodowało obniżenie poziomu glukozy i triglicerydów .

Przegląd badań z 2022 roku, obejmujący efekty stosowania aloesu na modelach zwierzęcych, potwierdził jego działanie przeciwcukrzycowe i hipoglikemiczne . Na podstawie przeglądu badań z udziałem ludzi ustalono, że istnieją dowody o umiarkowanej lub wysokiej jakości, potwierdzające korzystne działanie aloesu u pacjentów z cukrzycą typu 2 lub ze stanem przeciwcukrzycowym .

Aloes obniża poziom cholesterolu

W badaniu klinicznym z udziałem pacjentów z hiperlipidemią i cukrzycą typu 2 zaobserwowano korzystny wpływ suplementacji żelem aloesowym na niektóre parametry biochemiczne. 2 - miesięczna podaż kapsułek z aloesem doprowadziła do obniżenia poziomu glukozy na czczo oraz obniżenia poziomu cholesterolu całkowitego i frakcji LDL (tzw. "zły" cholesterol) .

Aloes - przeciwwskazania

Aloes jest z reguły dobrze tolerowany, nie mniej jednak istnieje grupa osób, u których może wywołać reakcję alergiczną lub dawać skutki uboczne. Ryzyko działań niepożądanych może się różnić w zależności od sposobu przyjmowania aloesu (doustnie, miejscowo na skórę) a także jego postaci.

Wśród najczęstszych działań niepożądanych preparatów z aloesu wymienia się:

• biegunkę, mdłości, wymioty i ból brzucha w przypadku doustnej suplementacji,
• podrażnienie i stan zapalny, ból skóry w przypadku stosowania zewnętrznego .

Szczególną ostrożność w stosowaniu aloesu powinny zachować osoby:

• chorujące na stany zapalne jelit (chorobę Leśniowskiego - Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego) z uwagi na przeczyszczające działanie lateksu aloesu i możliwość nasilenia objawów choroby,
• osoby uczulone na rośliny z rodziny liliowatych (np. cebulę, czosnek, tulipany), ponieważ zaobserwowano, że aloes może wywoływać u nich podrażnienia skóry, pokrzywkę i biegunkę,
• przyjmujące leki przeciwcukrzycowe, przeczyszczające, moczopędne, rozrzedzające krew, a także glikozydy nasercowe, ponieważ aloes może nasilać ich działanie i zwiększać ryzyko niebezpiecznych skutków ubocznych .

Aloesu nie powinny stosować:

• kobiety w ciąży - z uwagi na właściwości przeczyszczające może on stymulować skurcze macicy, zwiększając tym samym ryzyko poronienia lub porodu przedwczesnego,
• kobiety karmiące piersią - związki aloesu mogą przenikać do mleka matki i powodować biegunkę u dziecka .