Marnowanie żywności - jak je ograniczyć?

 

---

---

Nie ma jednej definicji żywności zmarnowanej. Jednakże ogólnie uważa się, że żywność zmarnowana to taka, która została wytworzona w celu spożycia przez ludzi, a nie została przez nich skonsumowana lub wykorzystana zgodnie z jej przeznaczeniem. W definicji tej nie uwzględnia się niejadalnych części żywności, takich jak: obierki, skórki, skorupki).

Parlament Europejski zaproponował nieco bardziej rozbudowaną (i skomplikowaną) definicję żywności zmarnowanej, która w oryginale brzmi: "produkty spożywcze odrzucone poza łańcuch rolno-spożywczy ze względów gospodarczych, estetycznych lub z powodu zbliżającej się daty przydatności, które nadal jednak doskonale nadają się do spożycia i mogą być przeznaczone do konsumpcji przez ludzi, a które z braku możliwego alternatywnego sposobu wykorzystania przeznacza się do likwidacji i utylizacji, co powoduje negatywne efekty zewnętrzne pod względem wpływu na środowisko, kosztów gospodarczych i braku dochodów dla przedsiębiorstw".

Ile marnujemy żywności?

Dane dotyczące ilości marnowanej żywności są zatrważające. Szacuje się, że rocznie na całym świecie marnujemy ok. 1,3 mld ton żywności. Oznacza to, że wyrzucamy średnio aż 1/3 wyprodukowanej żywności! Na terenie samej Unii Europejskiej wyrzucamy ok. 100 mln ton produktów. Przeciętny mieszkaniec Europy wyrzuca aż 20-30% zakupionej żywności. Uważa się, że ok. 2/3 wyrzucanej żywności nadaje się jeszcze do spożycia.

Dużo żywności marnujemy również w Polsce. Według dostępnych danych, w Polsce wyrzuca się ok. 9 mln ton żywności. Na każdego z nas przypada ok. 52 kg żywności wyrzucanej rócznie. Zgodnie z tymi informacjami, Polska plasuje się na 5 miejscu państw UE marnujących największe ilości żywności. Znajdujemy się tuż za: Wielką Brytanią, Niemcami, Francją i Holandią.

Co najczęściej wyrzucamy?

Pieczywo i warzywa to produkty najczęściej przez nas wyrzucane

Dane pochodzące z raportu opublikowanego przez Bank Żywności w Polsce wskazują, że najwięcej wyrzucamy pieczywa, bo aż 50%. Oznacza to, że co druga zakupiona bułka ląduje w koszu. Na drugim miejscu znajdują się warzywa (33%) i wędliny (33%). Nieco mniej wyrzucamy ziemniaków (29%) i owoców (26%). Rzadziej do kosza trafiają jogurty (17%), dania gotowe (12%), sery (11%), mięso (5%) i mleko (4%).

Najwięcej żywności jest wyrzucanej w naszych domach

Można zadać sobie również pytanie, gdzie jest najwięcej marnowanej żywności? Bardzo często możemy spotkać się ze zdjęciami pokazującymi, jak wiele produktów spożywczych z supermarketów ląduje na śmietniku. Wiele osób wówczas oburza się, że tak dużo żywności jest marnowanej na poziomie jej sprzedaży. Jednak przyjmuje się, że wycofywanie niesprzedanej i/lub zepsutej żywności ze sklepów obejmuje zaledwie ok. 5% całkowitej jej puli. Najwięcej produktów spożywczych wyrzucanych jest w gospodarstwach domowych (42%), czyli u nas w domach. Bardzo dużo żywności zostaje również zmarnowanej na poziomie jej produkcji (39%). Na etapie dostawy (dystrybucji) produktów marnuje się ok. 14% żywności.

Przyczyny i skutki marnowania żywności

Istnieje bardzo wiele przyczyn marnotrawstwa żywności. W przypadku konsumentów, czyli nas, dużo produktów spożywczych jest wyrzucanych z powodu:

• Braku planowania i robienia zbyt dużych zakupów (brak listy zakupów)
• Zakupu produktów o niskiej jakości, z których nie jesteśmy zadowoleni
• Braku pomysłu na przygotowywanie posiłków z tych produktów, którymi aktualnie dysponujemy
• Przegapienia terminu przydatności do spożycia i bardzo często związanego z tym bałaganu w lodówce i szafkach - tracimy kontrolę nad tym, jakie produkty spożywcze posiadamy, którym produktom kończy się trwałość, i które produkty powinny zostać wykorzystane w pierwszej kolejności. Na pewno każdemu z nas zdarzyło się znaleźć w lodówce lub szafce zepsuty, zgniły i spleśniały produkt.
• Przygotowywania zbyt dużych porcji posiłków, których nie jesteśmy w stanie spożyć
• Nieznajomości zasad prawidłowego przechowywania żywności

 

Marnowanie żywności to strata pieniędzy

Skutków marnowania żywności można wymienić bardzo dużo. Jednym z najbardziej oczywistych jest strata pieniędzy. Według szacunków, wartość wyrzucanej przez nas żywności wynosi średnio 50 zł/osobę/miesiąc. Czyli w skali roku, wraz z wyrzucaną żywnością, "wyrzucamy" ok. 600 zł.

Marnując żywność, marnujemy wodę i energię

Jak wiadomo, do produkcji żywności wykorzystujemy wodę i energię.  Dane zamieszczone przez Bank Żywności w Krakowie pokazują, że do wyprodukowania:

• 1 kg wieprzowiny - zużywamy 6000l wody
• 1 kg wołowiny - zużywamy 10 000l wody
• 1 kg drobiu - zużywamy 4000l wody
• 1 kg ziemniaków - zużywamy 300l wody
• 1 l mleka - zużywamy 1000l wody

W związku powyższym, wyrzucając żywność, marnujemy bardzo duże zasoby wody - według szacunków, na wyprodukowanie tylko tej żywności, która ulega zmarnowaniu, zużywane jest aż 250 bilionów litrów wody! Dla zobrazowania jak wielka jest to ilość - jest to 14 razy więcej wody, niż mieszczą w sobie wszystkie jeziora w Polsce łącznie.

Do produkcji żywności wymagana jest również energia. Aby wyprodukować żywność o wartości energetycznej 1 kcal, trzeba średnio zużyć ok. 10 kcal energii pochodzącej z paliw.

Jak ograniczyć marnowanie żywności?

Jeżeli istnieje wiele przyczyn marnowania żywności, to jednocześnie mamy do dyspozycji szeroki wachlarz działań, którę mogą spowodować ograniczenie ilości wyrzucanych produktów spożywczych.

Aby ograniczyć marnowanie żywności należy:

1. Robić przemyślane zakupy - przydatne może okazać się przygotowywanie listy zakupów; nie należy poddawać się różnym promocjom, które bardzo często powodują, że kupujemy to, czego nie potrzebujemy; dodatkowo - produkty przecenione bardzo często mają krótszą datę przydatności do spożycia; warto też na zakupy nie chodzić głodnym - będąc głodnym sięgamy zwykle po więcej produktów spożywczych; produkty o mniejszej trwałości (np. produkty mleczne) lepiej kupować w mniejszych ilościach, ale częściej
2. Pilnować terminu przydatności do spożycia - na etykietach produktów spożywczych zawsze podana jest data trwałości; warto systematycznie przeglądać produkty, które aktualnie posiadamy pod kątem ich terminu przydatności do spożycia; zasada ta dotyczy szczególnie produktów nietrwałych jak: produkty mleczne, mięso, ryby
3. Zapoznać się z podstawowymi zasadami przechowywania żywności - odpowiednio przechowywana żywność dłużej jest przydatna do spożycia
4. Stosować odpowiednie metody utrwalania żywności - mrożenie, konserwowanie, suszenie, marynowanie, pasteryzowanie pozwalają na przedłużenie trwałości produktów
5. Planować posiłki - planując poszczególne dania mamy lepszą kontrolę nad wykorzystaniem produktów spożywczych, warto też planować posiłki uwzględniając te produkty, którymi aktualnie dysponujemy
6. Stosować się do zasady FIFO (ang. first in, first out) - czyli w pierwszej kolejności zużywamy produkty spożywcze o krótszym terminie przydatności do spożycia i najpierw sięgamy po te produkty, które zakupiliśmy wcześniej
7. Zapisywać datę otwarcia produktów - produkty spożywcze posiadają swój termin przydatności do spożycia, jednak dotyczy on produktów szczelnie zamkniętych; po otworzeniu produktu, jego trwałość ulega znacznemu skróceniu i należy go zazwyczaj spożyć w ciągu 2-4 dni. Zapisywanie daty otwarcia pozwala lepiej kontrolować, kiedy dany produkt należy wykorzystać
8. Czytać etykiety produktów spożywczych - na opakowaniach zawsze są zawarte informacje dotyczące składu produktu; z takiej etykiety można wyczytać, czy np. w produkcie znajdują się składniki, na które jesteśmy uczuleni (w tym np. alergeny) - zdarza się, że "szybko" dokonujemy zakupu, a w domu okazuje się, że dany produkt nie powinien być przez nas spożywany
9. Zwrócić uwagę na jakość i świeżość produktu
10. Wykorzystywać resztki - np. pozostałe z obiadu ziemniaki można wykorzystać do przygotowania zupy lub sałatki