Biotyna (witamina B7)

Witamina B7 – właściwości

Biotyna bierze udział w powstawaniu kwasów tłuszczowych i glukozy oraz dostarcza energii do funkcjonowania naszego organizmu

Biotyna odgrywa istotną rolę w metabolizmie człowieka. Jest składnikiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania w ustroju takich enzymów jak:

• Karboksylaza propionylo-CoA
• Karboksylaza pirogronianowa
• Karboksylaza metylokrotonylo-CoA (MCC)
• Karboksylaza acetylo-CoA
• Karboksylaza acetylo-CoA 2)

Poprzez te enzymy, biotyna wpływa na ważne przemiany:

• Kwasów tłuszczowych (głównie ich powstawanie)
• Glukozy (uczestniczy w wytwarzaniu glukozy na drodze glukoneogenezy)
• Aminokwasów (przede wszystkim leucyny).

W efekcie można powiedzieć, że biotyna zapewnia właściwe działanie całego naszego organizmu, zapewniając mu prawidłowy wzrost i rozwój.

Biotyna poprawia wygląd skóry, włosów i paznokci

Ze względu na to, że niedobory biotyny prowadzą do zmian skórnych, wypadania włosów, czy też łamliwości paznokci, uważa się, że biotyna pomaga zachować zdrową skórę, paznokcie i włosy. Poniżej porcja wiedzy w tym temacie:

• Naukowy wykazali, że podawanie pacjentom z cienkimi i łamliwymi paznokciami biotyny w ilości 2,5 mg/dzień przez ok. 5,5 miesięcy spowodowało, że paznokcie stały się twardsze i bardziej jędrne. Efekt taki odnotowano u 91% osób biorących udział w doświadczeniu.
• W przeprowadzonych badaniach stwierdzono, że suplementacja biotyną w dawce 2,5 mg/dzień u kobiet z łamliwymi, rozszczepiającymi się, miękkimi paznokciami spowodowała wzrost grubości paznokci o 25%. Jednakże działania takiego nie zaobserwowano u wszystkich uczestników badania.
• Istnieje bardzo niewiele badań z udziałem ludzi, w których sprawdzano by wpływ biotyny na zdrowie włosów. W literaturze naukowej odnotowano pojedyncze przypadki, w których doustne podawanie biotyny w dawce 5 mg /dzień przyczyniło się do poprawy wyglądu włosów u dzieci z tzw. zespołem włosów niedających się uczesać (ang. uncombable hair syndrome).
• Udokumentowano również kilka przypadków u niemowląt, u których podawanie biotyny w ilości 100 µg – 10 mg/dobę przyczyniło się do zredukowania wysypki skórnej, zmniejszenia zapalenia skóry jak i ograniczenia łysienia.

Trzeba zaznaczyć, że niestety dotychczasowo przeprowadzono niewiele badań naukowych bezpośrednio dotyczących wpływu witaminy B7 na stan skóry i włosów. O korzystnym działaniu biotyny na urodę mówi się głównie w kontekście skutków jakie mogą wynikać z jej niedoboru. Wydaje się, że suplementacja biotyną może być skuteczna szczególnie w przypadku osób cierpiących na niedobór tego składnika. Jednakże u osób zdrowych skuteczność działania suplementów diety z biotyną na skórę i włosy jest bardzo wątpliwa.

Biotyna stosowana jest w chorobie zwojów podstawnych

Biotyna może przynosić korzyści zdrowotne u osób cierpiących na rzadką chorobę genetyczną, nazywaną chorobą zwojów podstawnych wrażliwych na biotynę (BBGD). U osób tych dochodzi do zaburzenia w transportowaniu witaminy B1 (tiaminy) w organizmie.

Choroba ta objawia się wystąpieniem m.in. splątania (zaburzenia świadomości), senności, drgawek i ataksji (zaburzeń koordynacji ruchowej ciała).

Przeprowadzone badania wykazały, że podawanie biotyny osobom cierpiącym na tę chorobę wpływa pozytywnie na złagodzenie wspomnianych objawów, jednakże może nie zapobiegać ich nawrotom.

Biotyna może przynosić korzyści zdrowotne w stwardnieniu rozsianym

W literaturze naukowej pojawiły się obiecujące przesłanki, że biotyna może mieć pewien wpływ na łagodzenie objawów u pacjentów cierpiących na stwardnienie rozsiane. W jednym z badań wykazano, że podawanie mega dawek witaminy B7 (100-300 mg/dzień) przyczyniło się m.in. do poprawy ostrości widzenia u uczestników doświadczenia.

W innym badaniu stwierdzono, że u osób, które przyjmowały biotynę (300 mg/dzień) nastąpiła poprawa w łagodzeniu zaburzeń neurologicznych ocenianych z wykorzystaniem Rozszerzonej Skali Niepełnosprawności (EDSS).

Oczywiście w żadnym wypadku nie można powiedzieć, że biotyna pomaga leczyć stwardnienie rozsiane. Niestety tak nie jest. Ale istnieją pewne (na razie bardzo ograniczone) dowody naukowe, które wskazują, że stosowanie wysokich dawek biotyny może pomóc w łagodzeniu postępujących objawów tej choroby.

Biotyna może mieć wpływ na obniżenie cholesterolu i triglicerydów we krwi

Przypuszcza się, że witamina B7 może przyczyniać się do poprawy profilu lipidowego krwi. Jednakże uzyskane dowody są rozbieżne.

W przeprowadzonych badaniach naukowych dowiedziono, że podawanie biotyny spowodowało obniżenie poziomu triglicerydów we krwi ale nie miało wpływu na stężenie cholesterolu. 

Naukowcy zaobserwowali również, że korzystny wpływ na obniżenie cholesterolu LDL i wzrost cholesterolu HDL może wywoływać połączona suplementacja biotyną i chromem.

Z drugiej strony, w innym doświadczeniu wykazano, że suplementacja biotyną nie powoduje istotnych zmian w poziomie zarówno cholesterolu, jak i triglicerydów we krwi.

Biotyna prawdopodobnie wpływa na naszą odporność

Na podstawie przeprowadzonych badań in vitro i doświadczeń na zwierzętach wykazano, że biotyna jest wymagana do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego.

Uważa się, że witamina B7 jest potrzebna do produkcji przeciwciał, różnicowania się limfocytów T i B (komórek odpornościowych), czy też poprawnego działania makrofagów.

Witamina B7 – źródła

Biotyna obecna jest głównie w podrobach, rybach, orzechach, nasionach

Biotyna zawarta w żywności może występować w dwóch postaciach: w formie wolnej i związanej z białkami. Biotyna związana, w żołądku i jelitach zostaje poddana działaniu enzymów, które pozwalają ją uwolnić z połączeń białkowych. I dopiero wówczas taka wolna biotyna może zostać wchłonięta do krwiobiegu.

Biotyna w formie wolnej ulega wchłonięciu w przewodzie pokarmowym praktycznie w 100%. Brakuje jednak danych naukowych na temat poziomu wchłaniania biotyny związanej.

Biotyna wolna znajduje się głównie w mleku i warzywach, zaś w stanie związanym jest obecna w mięsie, rybach, jajach i produktach zbożowych.

Biotyna powstaje w przewodzie pokarmowym człowieka

Zdolność do syntezy (wytwarzania) biotyny wykazują bakterie, a także niektóre grzyby, glony i rośliny. Jednakże źródłem witaminy B7 są przede wszystkim produkty pochodzenia zwierzęcego. Wynika to z tego, że zwierzęta magazynują pewne ilości biotyny po spożyciu roślin bogatych w tę witaminę, a także bakterie zawarte w ich ustroju mają zdolność produkcji niewielkich jej ilości. Podobnie jest i u nas – flora bakteryjna zasiedlająca nasz przewód pokarmowy wytwarza pewne ilości witaminy B7.

Witamina B7 – dawkowanie

Dzienna rekomendowana porcja biotyny dla osób dorosłych to 30 µg

Wysokość zapotrzebowania organizmu na biotynę uzależnione jest od płci, wieku i stanu fizjologicznego. Wraz z wiekiem powinniśmy spożywać większe ilości witaminy B7. Osoby dorosłe powinny codziennie dostarczać 30 µg/dzień biotyny. Nieco więcej witaminy B7 zaleca się kobietom karmiącym (35 µg/dzień).

Tabela 1. Zapotrzebowanie człowieka na witaminę B7.

Płeć i wiek	Dawka witaminy B7 (mg/dzień)
Niemowlęta
0-0,5	5,0
0,5-1,0	6,0
Dzieci
1-3 lat	8,0
4-6 lat	12,0
7-9 lat	20,0
Chłopcy
10-12 lat	25,0
13-15 lat	25,0
16-18 lat	25,0
Dziewczęta
10-12 lat	25,0
13-15 lat	25,0
16-18 lat	25,0
Mężczyźni
>18 lat	30,0
Kobiety
>18 lat	30,0
Kobiety ciężarne	30,0
Kobiety karmiące	35,0

Witamina B7 – przyczyny i skutki niedoboru

Do niedoborów biotyny dochodzi niezwykle rzadko

Dziennie spożywamy średnio ok. 30-70 µg biotyny. Oznacza to, że przeciętnie dostarczamy odpowiednie ilości witaminy B7. Z tego też względu bardzo rzadko obserwuje się niedobory biotyny w populacji ogólnej.

Dodatkowo biotyna w pewnych ilościach magazynowana jest w wątrobie.

Brak biotyny wpływa negatywnie na stan włosów, skóry i paznokci i może być przyczyną zaburzeń neurologicznych

Jeżeli już nastąpi deficyt tego składnika w naszym organizmie, to objawy niedoboru biotyny pojawiają się stopniowo. Brak witaminy B7 może być przyczyną:

• Wypadania włosów i utrata ich koloru
• Łuszczenia się skóry
• Infekcji skóry
• Nietypowego rozkładu tłuszczu na twarzy
• Wysypki wokół oczu, nosa, ust
• Zapalenia spojówek
• Braku apetytu
• Nudności i wymiotów
• Kwasicy ketolaktycznej
• Zwiększonej łamliwości paznokci
• Zaburzeń neurologicznych (depresji, halucynacji, mrowienia i drętwienia kończyn, drgawek, letargu)
• Opóźnienia rozwoju u niemowląt

Według danych naukowych, osoby, które cierpią na dziedziczne zaburzenia metabolizmu (przetwarzania) biotyny powodujące głęboki niedobór tej witaminy cechują się dodatkowo większym ryzykiem upośledzenia (osłabienia) funkcjonowania układu odpornościowego i są bardziej podatne na zakażenia bakteryjne i grzybicze .

Niedobór biotyny występuje u osób z genetycznym niedoborem biotynidazy

Jak wcześniej wspomniano, biotyna spożywana w postaci różnych produktów spożywczych zwykle jest związana z białkami i żeby mogła zostać wchłonięta w organizmie człowieka, musi zostać uprzednio uwolniona za sprawą działania odpowiednich enzymów.

Z tego względu, niedobór biotyny może dotyczyć osób z rzadką chorobą objawiającą się niedoborem enzymu biotynidazy, który pozwala „wydobyć” biotynę w naszym przewodzie pokarmowym z żywności. Oznacza to, że brak biotynidazy uniemożliwia wchłanianie witaminy B7 i w ten sposób prowadzi do jej deficytu.

Osoby dotknięte tą chorobą wymagają leczenia doustną biotyną od momentu narodzin, przez całe swoje dalsze życie. Podawanie biotyny zapobiega wówczas wystąpieniu objawów niedoboru tego składnika. Co ciekawe, w USA wszystkie noworodki objęte są badaniami przesiewowymi w kierunku tego zaburzenia. 

U niemowląt z niedoborem biotynidazy i jednocześnie deficytem biotyny w organizmie obserwuje się m.in. stany zapalne spojówek i skóry, zanik nerwu wzrokowego, czy też niskie ciśnienie tętnicze krwi.

Surowe (a nie gotowane) jaja za sprawą obecnej w nich awidyny hamują wchłanianie biotyny

Uważa się, że spożywanie jaj niekorzystnie wpływa na przyswajanie biotyny ze względu na zawartość w nich awidyny – cząsteczki, która tworzy kompleksy z tą witaminą. Z tego względu dość często można spotkać się z opinią, że jest to ważny argument przemawiający za ścisłym ograniczeniem spożywania jaj. Jest to tylko częściowa prawda. Dlaczego?

Faktem jest, że w jajach znajduje się awidyna utrudniająca wchłanianie biotyny. Jednakże już mało kto wie, że podczas obróbki termicznej, np. gotowania, awidyna ulega zniszczeniu i traci możliwość wiązania biotyny.

Wobec powyższego, awidyna nie jest dla nas poważnym problemem, ponieważ mało kto regularnie spożywa jaja na surowo. Dodatkowo aby wystąpiły objawy niedoboru biotyny, to trzeba by było spożywać regularnie surowe jaja przez co najmniej kilka miesięcy. Z tego też względu deficytem niedoboru witaminy B7 mogą być dotknięte osoby często spożywające jaja ale wyłącznie w surowej postaci.

Alkoholizm i palenie papierosów prowadzą do niedoboru biotyny

Według danych naukowych, regularne, wysokie spożycie alkoholu hamuje wchłanianie biotyny. Niedobór biotyny obserwuje się u ok. 15% osób nadużywających alkoholu.

Przyczyną niskiego poziomu biotyny w organizmie może być również palenie papierosów. W przeprowadzonych badaniach wykazano, że prowadzi ono do zwiększonego katabolizmu (rozpadu) biotyny.

Nie niedobór biotyny mogą być narażone kobiety ciężarne i karmiące piersią

Szacuje się, że przynajmniej 1/3 kobiet w ciąży cierpi na niedobór biotyny, pomimo normalnego spożycia. Poziom tej witaminy obniża się zarówno we krwi jak i w mleku kobiet karmiących piersią, nawet jeśli dostarczają one odpowiednich ilości biotyny. Niestety przyczyna tego zjawiska nie została jeszcze wyjaśniona.

Co prawda niski poziom biotyny u kobiet ciężarnych zwykle nie objawia się w żaden sposób, to jednak fakt deficytu witaminy B7 u tej grupy osób może budzić pewne obawy, ponieważ doświadczenia na zwierzętach pokazały, że głęboki niedobór biotyny może być przyczyną rozszczepu podniebienia i niedorozwoju kończyn u potomstwa.

Podczas gdy kobietom w ciąży zaleca się spożywanie dodatkowych ilości kwasu foliowego przed i w trakcie ciąży, aby zapobiec uszkodzeniom cewy nerwowej, rozsądne byłoby również zapewnienie odpowiedniego spożycia biotyny przez cały okres ciąży i kontrolowanie poziomu tej witaminy.

Brak biotyny może występować u osób z fenyloketonurią

Odnotowano, że wysoki poziom aminokwasu – fenyloalaniny we krwi u osób cierpiących na fenyloketonurię może przyczyniać się do zahamowania aktywności enzymu biotynidazy, uwalniającej biotynę z połączeń białkowych. Nieco upraszczając – nadmiar fenyloalaniny u osób z fenyloketonurią zmniejsza wchłanianie biotyny w przewodzie pokarmowym.

Prawdopodobnie, łojotokowe zapalenie skóry, które stosunkowo często dotyka osoby chore na fenyloketonurię wynika właśnie z niskiego poziomu witaminy B7.

Warto dodać, że wysoki poziom fenyloalaniny można zmniejszyć poprzez zastosowanie diety niskobiałkowej. W opinii naukowców, większe korzyści zdrowotne przyniesie właśnie wprowadzenie specjalistycznej diety o obniżonej zawartości białka niż suplementacja dodatkowymi dawkami biotyny.

Niedobór witaminy B7 jest obecny w przebiegu różnych chorób

Niedobór biotyny może rezultatem współistniejących chorób, takich jak:

• Choroba Leisnera
• Celiakia
• Choroba Crohna
• Zespół jelita krótkiego

Do niedoboru biotyny w organizmie może doprowadzić stosowanie źle zbilansowanego żywienia pozajelitowego.

Witamina B7 – jak zbadać poziom w organizmie

Poziom witaminy B7 można sprawdzić w badaniach krwi i moczu

Powszechnie w diagnostyce laboratoryjnej aby sprawdzić, czy cierpimy na niedobór biotyny przeprowadza się badania surowicy krwi.

Jednakże według literatury naukowej, najlepszymi wskaźnikami stosowanymi do oceny statusu biotyny w organizmie są poziom wydalania biotyny z moczem, jak również poziom wydalania kwasu 3-hydroksyizowalerianowego.

Witamina B7 – przyczyny i skutki nadmiaru

Biotyna jest bezpieczna dla zdrowia nawet w mega dawkach

Dla biotyny nie ustalono górnego tolerowanego poziomu spożycia (UL), ponieważ brakuje badań naukowych przygotowanych z udziałem ludzi, które stwierdzałyby, że biotyna może być toksyczna dla naszego zdrowia w wysokich dawkach.

Dla przykładu, nie wykazano działań niepożądanych biotyny w mega dawkach osiągających poziom nawet 50 mg/dzień, czyli ponad 1500 razy więcej niż wynosi zapotrzebowanie człowieka na ten składnik.

Wysokie spożycie biotyny może fałszować wyniki badań laboratoryjnych

Pomimo, że witamina B7 stosowana w wysokich ilościach nie wywołuje żadnych skutków ubocznych, to jednak nie zawsze „więcej” oznacza lepiej.

Zbyt wysoka podaż biotyny może zakłócać testy diagnostyczne stosowane do oznaczenia poziomu hormonów tarczycy i stężenia witaminy D (a dokładnie 25-hydroksywitaminy D). W rezultacie, na podstawie takich zafałszowanych wyników można u pacjentów omyłkowo zdiagnozować chorobę, na którą w rzeczywistości nie chorują . 

Witamina B7 – interakcje z lekami

Stosowanie leków przeciwdrgawkowych może obniżać poziom biotyny w organizmie

Według przeprowadzonych badań, podawanie leków przeciwdrgawkowych pacjentom z padaczką, takich jak karbamazepina, prymidon, fenobarbital, czy też fenytoina może zmniejszać stężenie witaminy B7 w ustroju. Przyczyną tego stanu rzeczy może być to, że leki przeciwdrgawkowe zwiększają katabolizm (rozkład) biotyny i prowadzą do zahamowania jej wchłaniania w jelitach.

Prawdopodobnie antybiotyki zmniejszają poziom biotyny

Ze względu na to, że biotyna wytwarzana jest przez bakterie zasiedlające nasz przewód pokarmowy, to stosowanie antybiotyków (poprzez możliwe zniszczenie korzystnej flory bakteryjnej) może w pewnym stopniu przyczynić się do obniżonego stężenia biotyny w organizmie. Jednakże, nie jest wiadomym, ile witaminy B7 powstaje wskutek działalności tych bakterii, a tym samym, nie można stwierdzić, jaki wpływ na jej poziom mogłoby mieć ich zniszczenie.