Witamina B12

W organizmie człowieka aktywnymi formami witaminy B12 są metylokobalamina i 5-deoksyadenozylokobalamina. W przyrodzie znajduje się również hydroksykobalamina. W suplementach diety i żywności wzbogacanej witamina B12 występuje w postaci cyjanokobalaminy (nie występuje ona naturalnie w przyrodzie).

Witamina B12 – właściwości

Witamina B12 jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu

Witaminie B12 przypisuje się szereg funkcji, jakie pełni w naszym organizmie:

• Witamina B12 jest wymagana do prawidłowego wytwarzania czerwonych krwinek (erytrocytów) w szpiku kostnym zapobiegając rozwojowi anemii
• Kobalaminy uczestniczą w syntezie (powstawaniu) DNA
• Witamina B12 jest potrzebna do przekształcania kwasu foliowego w organizmie do jego aktywnej formy – tetrahydrofolianu
• Kobalamina wykorzystywana jest w układzie nerwowym do tworzenia otoczki mielinowej i produkcji neuroprzekaźników, zapewniając w ten sposób sprawne działanie układu nerwowego
• Kobalamina jest potrzebna do powstania związku o nazwie sukcynylo koenzym A (sukcynylo-CoA). Za sprawą tego składnika, wpływa ona na wytwarzanie energii w naszym organizmie z wykorzystaniem białek i lipidów. W konsekwencji witamina B12 może zmniejszać uczucie zmęczenia i znużenia

Witamina B12 obniża poziom homocysteiny we krwi

Witamina B12 jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania enzymu o nazwie syntaza metioniny. Oznacza to, że kobalamina jest potrzebna do tego, aby w naszym ustroju mógł powstać aminokwas – metionina. Co więcej, enzym ten do produkcji metioniny wykorzystuje homocysteinę, W rezultacie, witamina B12 przyczynia się w znacznym stopniu do obniżenia stężenia homocysteiny we krwi.

Czy witamina B12 wpływa na choroby sercowo-naczyniowe?

Podwyższony poziom homocysteiny w organizmie uznaje się za szkodliwy czynnik, którzy przyczynia się do rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Ze względu na te obserwacje, wiele osób przypuszcza i pisze, że w takim razie witamina B12 poprzez ten mechanizm działania obniża ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia.

Niestety nie potwierdzają tego badania naukowe. Przeprowadzona metaanaliza, której wyniki zostały opublikowane w 2013 roku pokazują, że podawanie witaminy B12 nie skutkuje zmniejszeniem ryzyka zawału mięśnia sercowego, czy też udaru mózgu. Z kolei wyniki metaanalizy pochodzącej z 2018 roku wskazały, że stosowanie witaminy B12 nie zmniejsza ryzyka choroby niedokrwiennej serca.

Brakuje dowodów naukowych, że witamin B12 poprawia funkcje poznawcze i obniża ryzyko chorób neurodegeneracyjnych

Uważa się, że witamina B12 wpływa korzystnie na funkcje poznawcze, a także, że może zmniejszać ryzyko rozwoju choroby Alzheimera. Jednakże przeprowadzona analiza wielu badań naukowych wskazała, że osoby cechujące się wyższym stężeniem witaminy B12 we krwi wcale nie miały mniejszego ryzyka wystąpienia otępienia i choroby Alzheimera, w porównaniu do osób posiadających mniejsze ilości tej witaminy. 

Z drugiej strony, w badaniach wykorzystujących bardziej czułe markery stanu witaminy B12 w organizmie (holo-transkobalamina i kwas metylomalonowy) stwierdzono, że niedobory tej witaminy w organizmie mogą być związane z pogorszeniem funkcji poznawczych i większym ryzykiem choroby Alzheimera. 

Badania interwencyjne, w których suplementowano witaminę B12 w celu poprawy funkcji poznawczych dają rozbieżne wyniki. Stąd, na ten moment nie można jednoznacznie potwierdzić, że witamina B12 jest skuteczna w poprawie funkcji poznawczych.

Nie potwierdzono jednoznacznie, aby witamina B12 zmniejszała ryzyko depresji

W badaniach naukowych zauważono, że u 30% osób ze zdiagnozowaną depresją obecny jest niedobór witaminy B12 . 

W doświadczeniu z udziałem niepełnosprawnych kobiet stwierdzono, że kobiety z niedoborem witaminy B12 są dwukrotnie bardziej narażone na ciężką depresję niż kobiety z odpowiednim poziomem tego składnika. Podobnie w innym badaniu wykazano, że u osób z wyższym stężeniem witaminy B12 we krwi rzadziej występowały symptomy depresji.

Niestety również w tym przypadku wyniki badań interwencyjnych są niejednoznaczne.

W jednym badaniu randomizowanym z podwójnie ślepą próbą dowiedziono, że suplementacja 2 mg kwasu foliowego, 25 mg witaminy B6 i 500 µg witaminy B12 obniżyła ryzyko poważnych epizodów depresyjnych u osób cierpiących na udar mózgu.

Niestety autorzy badania opublikowanego na łamach czasopisma British Journal of Psychiatry zauważyli, że codzienna suplementacja kwasem foliowym (400 µg) i witaminą B12 (100 µg) nie zmniejszyła częstości występowania objawów depresji. Skuteczności działania kobalaminy w kontekście obniżania ryzyka depresji nie potwierdziła również metaanaliza opublikowana w 2015 roku.

Źródła Witaminy B12 

Źródłem witaminy B12 są produkty zwierzęce

Witamina B12 występuje głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego. Wynika to z faktu, że może być syntetyzowana (produkowana) wyłącznie przez bakterie (jako jedyna ze wszystkich witamin). Jej najwyższe ilości można znaleźć w rybach, owocach morza (np. małżach), produktach mięsnych, drobiu, jajach, mleku i przetworach mlecznych.

Kobalamina nie jest praktycznie obecna w produktach roślinnych (wyjątkiem są algi, czy też produkty fermentowane, np. miso).

Dodatkowo na rynku dostępne są np. płatki śniadaniowe wzbogacone w witaminę B12, które są łatwo przyswajalnym źródłem tego składnika.

Witamina B12 występuje w suplementach diety i lekach na receptę

W suplementach diety witamina B12 występuje głównie w postaci cyjanokobalaminy, czyli witaminy B12, którą nasz organizm potrafi łatwo przekształcać w aktywne formy – metylokobalaminę i 5-deoksyadenozylokobalaminę.  Istniejące dowody naukowe sugerują, że nie ma żadnych różnic pomiędzy różnymi formami witaminy B12, a ich biodostępnością, czyli poziomem wchłaniania w organizmie.

Wśród suplementów diety z witaminą B12, dostępne są preparaty do zastosowania pod językiem, a także sprzedawane są tabletki lub pastylki do ssania. Bardzo często produkty te określane są jako posiadające lepszą wchłanialność. Jednakże dane naukowe wskazują, że nie ma różnicy w skuteczności pomiędzy tradycyjnymi formami doustnymi, a podjęzykowymi.

Na rynku dostępna jest też witamina B12 podawana pozajelitowo (jako lek na receptę), zazwyczaj poprzez wstrzyknięcia domięśniowe. Stosowanie witaminy B12 pozajelitowo wykorzystywane jest głównie  w leczeniu niedoboru witaminy B12 spowodowanego niedokrwistością złośliwą i innymi stanami, które prowadzą do upośledzonego wchłaniania tej witaminy.

Można spotkać się również z witaminą B12 w postaci preparatu żelowego, podawanego donosowo (również jako lek na receptę). Jest to pewna alternatywa dla zastrzyków z witaminy B12. Sugeruje się, że tego typu produkty są również skuteczne w podnoszeniu poziomu witaminy B12 w organizmie.

Witamina B12 wymaga do wchłonięcia w przewodzie pokarmowym czynnika Castle’a i wapnia

Witamina B12 występująca w żywności połączona jest z białkami. Po dostaniu się do przewodu pokarmowego uwalniana jest z takich połączeń za sprawą działającego w żołądku kwasu solnego i proteazy żołądkowej.

Z kolei witamina B12 stosowana do wzbogacania żywności i produkcji suplementów diety występuję w postaci wolnej (niezwiązanej), a zatem nie wymaga już  dodatkowego etapu „uwalniania”.

W dalszym etapie wolna witamina B12 łączy się z cząsteczką nazywaną czynnikiem wewnętrznym (lub jak kto woli – czynnikiem Castle’a), która jest wydzielana przez komórki okładzinowe żołądka. I dopiero za sprawą takiego połączenia (powstałego kompleksu witamina B12 + czynnik Castle’a) i w obecności wapnia może zostać wchłonięta w dystalnym odcinku jelita krętego.

Witamina B12 – dawkowanie

Dzienna porcja witaminy B12 do spożycia przez osoby dorosłe to 2,4 µg

Zapotrzebowanie na witaminę B2 uzależnione jest od wieku i stanu fizjologicznego. Im jesteśmy starsi, tym powinniśmy więcej przyjmować witaminy B12. Osoby dorosłe powinny codziennie dostarczać jej 2,4 µg.

Ze względu na fakt, że kobalamina przechodzi do łożyska w trakcie ciąży oraz do mleka kobiet karmiących, to kobiety te wymagają nieco większego spożycia witaminy B12. Dla kobiet ciężarnych rekomenduje się dawkę 2,6 µg/dzień, zaś dla kobiet karmiących – 2,8 µg/dzień.

Stosowanie wyższych ilości witaminy B12 jest konieczne u osób cierpiących na różne choroby, co zostało omówione w dalszej części artykułu.

Tabela 1. Zapotrzebowanie człowieka na witaminę B12.

Płeć i wiek	Dawka witaminy B12 (µg/dzień)
Niemowlęta
0-0,5	0,4
0,5-1,0	0,5
Dzieci
1-3 lat	0,9
4-6 lat	1,2
7-9 lat	1,8
Chłopcy
10-12 lat	1,8
13-15 lat	2,4
16-18 lat	2,4
Dziewczęta
10-12 lat	1,8
13-15 lat	2,4
16-18 lat	2,4
Mężczyźni
>18 lat	2,4
Kobiety
>18 lat	2,4
ciężarne	2,6
w okresie laktacji	2,8

 

Niedobór Witaminy B12

Zapasy witaminy B12 w naszym organizmie starczają na kilka lat

Deficyt witaminy B12 zdarza się bardzo rzadko, ponieważ całkowite zapasy tej witaminy w organizmie mogą sięgać nawet powyżej 2500 µg. W pewnym uproszczeniu można powiedzieć, że zgromadzona w ustroju (głównie w wątrobie i nerkach) witamina B12 w niektórych przypadkach może wystarczyć na ok. 3 lata lub nawet więcej (maksymalnie 5-6 lat) od momentu zaprzestania jej stosowania.

Deficyt witaminy B12 jest przyczyną niedokrwistości megaloblastycznej i niebezpiecznych zaburzeń neurologicznych

Niedobór witaminy B12 prowadzi do wystąpienia wielu objawów klinicznych. Spośród najważniejszych wymienia się rozwój niedokrwistości (anemii) megaloblastycznej i wystąpienie zaburzeń neurologicznych, takich jak:

• Drętwienie i mrowienie na dłoniach oraz stopach
• Trudności z chodzeniem (problemy z utrzymaniem równowagi)
• Dezorientacja
• Demencja
• Pogorszenie się pamięci
• Utrata czucia głębokiego
• Osłabienie wzroku
• Zaburzenia nastroju
• Halucynacje
• Napady drgawkowe

Dość charakterystycznym skutkiem niedoboru witaminy B12 może być objaw Lhermitte’a, cechujący się uczuciem prądu biegnącego wzdłuż kręgosłupa podczas pochylania głowy do przodu.

W przypadku deficytu witaminy B12 dochodzi do uszkodzenia osłonek mielinowych pokrywających nerwy czaszkowe, rdzeniowe i obwodowe i być może jest to jedną z przyczyn pojawienia się wspomnianych objawów.

Objawy niedoboru witaminy B12

Niedobór witaminy B12 powoduje przewlekłe osłabienie, spadek apetytu i bladość skóry. 

Dodatkowe objawy braku witaminy B12 obejmują:

• Zmęczenie i ogólne osłabienie
• Utratę apetytu
• Obniżenie masy ciała
• Rozwój depresji
• Bolesność ust lub języka (połączona z owrzodzeniami)
• Pojawienie się lśniącego i gładkiego języka (nazywanego językiem bawolim)
• Zaparcia i biegunki
• Bladość skóry o żółtawym odcieniu

W okresie niemowlęcym, niedobór witaminy B12 może doprowadzić m.in. do zaburzeń ruchowych, opóźnienia rozwoju, niedokrwistości.

Niestety wiele z występujących objawów ma charakter ogólny i może wynikać z innych schorzeń.

Brak witaminy B12 może powodować niedobór kwasu foliowego

Niedobór witaminy B12 może prowadzić do objawów niedoboru kwasu foliowego (nawet przy odpowiednim spożyciu folianów). Jak to się dzieje? Brak witaminy B12 prowadzi do zahamowania przekształcania pewnej formy kwasu foliowego (metylenotetrahydrofolianu) do jej aktywnej postaci (tetrahydrofolianu).

W skrócie – pomimo, tego, że w organizmie jest wystarczająca ilość folianów, to w przypadku niedoboru witaminy B12 nie mogę one pełnić swoich funkcji. Zjawisko to nazywa się pułapką folianową. W efekcie rozwija się niedokrwistość megaloblastyczna (powstają duże, niedojrzałe krwinki czerwone ubogie w hemoglobinę).

Z tego względu niezwykle ważne jest, aby nie leczyć niedokrwistości megaloblastycznej wysokimi dawkami kwasu foliowego dopóki nie ustali się jej bezpośredniej przyczyny.

Skuteczność zastrzyków z witaminy B12 i wysokich dawek doustnych może być podobna

Niedobór witaminy B12 zazwyczaj leczy się zastrzykami z witaminą, ponieważ metoda ta omija potencjalne bariery wchłaniania z przewodu pokarmowego. Jednakże nie należy wykluczać też wysokich dawek doustnych, które również mogą być skuteczne.

Naukowcy porównywali działanie doustnej podaży witaminy B12 z zastosowaniem metody domięśniowej. Zaobserwowali oni, że stosowanie 2000 µg/dzień witaminy B12 doustnie, a następnie zmniejszenie dawki do 1000 µg/dzień i w następnej kolejności obniżenie jej do 1000 µg raz w tygodniu może być równie skuteczne, co podawanie witaminy B12 domięśniowo.

Stwierdzono, że doustne podanie witaminy B12 w mega dawkach może skutkować wchłonięciem ok. 1% tego składnika. Dla przykładu, spożycie 1000 µg witaminy B12 spowoduje w rzeczywistości przyswojenie ok. 10 µg.

Wysoka zawartość kwasu foliowego w organizmie maskuje niedokrwistość spowodowaną brakiem witaminy B12

Warto odnotować, że wysokie poziomy kwasu foliowego we krwi mogą maskować szkodliwe skutki niedoboru witaminy B12, korygując niedokrwistość megaloblastyczną spowodowaną brakiem kobalaminy.

Mówiąc prościej – w naszym organizmie może wystąpić niedobór witaminy B12, jednakże w przypadku wysokiego stężenia kwasu foliowego we krwi nie nastąpi charakterystyczny objaw tego niedoboru w postaci niedokrwistości, ponieważ obecność kwasu foliowego może mu zapobiec. Nie oznacza to jednak, że w międzyczasie nie będzie się „podstępnie” rozwijać niedobór tego składnika.

W rezultacie mogą „nagle” wystąpić poważne zaburzenia neurologiczne, w postaci np. trwałych uszkodzeń nerwów. Z tego też względu nie zaleca się spożywać więcej niż 1000 µg/dzień kwasu foliowego przez osoby zdrowe.

Istnieje kilka głównych przyczyn wystąpienia deficytu witaminy B12 w organizmie. Są to przede wszystkim:

• Zaburzenia wchłaniania witaminy B12 z pożywienia
• Niedokrwistość złośliwa
• Zbyt niska podaż witaminy B12 wraz z dietą
• Pooperacyjne zaburzenia wchłaniania składników odżywczych

Niestety w wielu przypadkach wciąż nie jest znana przyczyna niedoboru witaminy B12. Jednakże można wymienić kilka grup szczególnie narażonych na brak kobalaminy.

Zanikowe zapalenie błony śluzowej żołądka przyczynia się do deficytu witaminy B12

Zanikowe zapalenie błony śluzowej żołądka to stan, który dotyka aż 10-30% osób starszych. W tym przypadku następuje zmniejszone wydzielanie kwasu solnego w żołądku, co skutkuje pogorszonym wchłanianiem witaminy B12.

Obniżona zawartość kwasu solnego może być również przyczyną rozwoju bakterii, które „odżywiają” się witaminą B12 i w ten sposób obniżają jej poziom w ustroju.

Uważa się, że osoby cierpiące na zanikowe zapalenie błony śluzowej żołądka nie są w stanie wchłonąć witaminy B12 naturalnie występującej w żywności. Jednakże część z tych osób wykazuje zdolność do wchłaniania witaminy B12 w formie suplementów diety lub produktów wzbogaconych w ten składnik.

Niejednokrotnie zaleca się, aby osoby w wieku powyżej 50 lat dostarczały witaminę B12 w postaci wspomnianych suplementów diety lub żywności wzbogaconej.

Niedokrwistość złośliwa jest przyczyną poważnego niedoboru witaminy B12

W przypadku rozwoju niedokrwistości złośliwej (nazywanej inaczej chorobą Addisona-Biermera), będącej chorobą autoimmunologiczną, dochodzi do niszczenia błony śluzowej żołądka włącznie z komórkami okładzinowymi wytwarzającymi wspomniany czynnik Castle’a. W konsekwencji, organizm przestaje wytwarzać czynnik Castle’a i w ten sposób wchłanianie witaminy B12 nie jest możliwe. 

W efekcie, nieleczona niedokrwistość złośliwa prowadzi głębokiego niedoboru witaminy B12, skutkującego wystąpieniem poważnych objawów klinicznych (m.in. niedokrwistości megaloblastycznej i zaburzeń neurologicznych), nawet w przypadku, gdy spożycie witaminy B12 jest na odpowiednim poziomie.

Dane pochodzące z amerykańskich badań (NHANES) wskazują, że średnie dzienne spożycie witaminy B12 w populacji ogólnej wynosi ok. 3,4 µg/dzień. Według tego, uważa się, że średnio dostarczamy odpowiednie ilości kobalaminy. Jednocześnie nie oznacza to, że każdy z nas ma właściwy poziom witaminy B12 w organizmie. Niedobór kobalaminy może dotykać ok. 1,5-15% osób.

Choroby układu pokarmowego i operacje z nimi związane są przyczyną niedoboru witaminy B12

Utrudnione wchłanianie witaminy B12 może nastąpić w przebiegu chorób jelit, takich jak celiakia czy też zespół Leśniowskiego-Crohna, jak również może być skutkiem choroby Zollingera-Ellisona, charakteryzującej się owrzodzeniami żołądka i dwunastnicy.

Deficyt kobalaminy może rozwinąć się jako skutek zabiegów chirurgicznych obejmujących żołądek lub jelita. Usunięcie (resekcja) części żołądka lub jelita może powodować utrudnione przyswajanie witaminy B12. Z tego też względu, pacjentom poddawanym tego rodzaju operacjom zaleca się monitorowanie stężenia witaminy B12 we krwi.

Trzustka odgrywa istotną rolę we wchłanianiu witaminy B12 – dostarcza ona odpowiednie enzymy (wspomagające uwolnienie kobalaminy związanej z białkami), a także wapń potrzebny do procesu wchłaniania. I dlatego też, niewydolność trzustki może w pośredni sposób przyczyniać się do niedoboru witaminy B12.

Na niedobór witaminy B12 mogą również cierpieć alkoholicy i osoby zakażone wirusem HIV.

Brakiem witaminy B12 mogą być zagrożeni wegetarianie i weganie

Niedobór witaminy B12 może mieć miejsce u osób niewłaściwie się odżywiających, spożywających małą ilość produktów spożywczych bogatych w ten składnik.

Niski poziom kobalaminy może wystąpić u wegetarian i wegan, u których z diety wyeliminowane są produkty pochodzenia zwierzęcego, będące najlepszym źródłem witaminy B12. U takich osób kobalamina może być dostarczana w postaci produktów spożywczych wzbogacanych w witaminę B12 (np. płatki śniadaniowe wzbogacane) lub drożdży wzbogaconych w ten składnik. Jednakże może okazać się to za mało. Stąd wegetarianom, a szczególnie weganom zaleca się suplementację witaminą B12.

Spożyta witamina B12 przenika przez łożysko podczas ciąży, a także obecna jest w mleku matki. Dlatego bardzo ważne jest, aby o odpowiednią podaż kobalaminy zadbały kobiety ciężarne i karmiące, będące na diecie wegetariańskiej/wegańskiej, gdyż w przeciwnym razie u noworodków (karmionych wyłącznie piersią) może rozwinąć się poważny niedobór witaminy B12 w ciągu kilku miesięcy od urodzenia.

Niewykryty i nieleczony brak witaminy B12 może spowodować trwałe uszkodzenia neurologiczne. 

Choroby dziedziczne mogą być przyczyną deficytu witaminy B12

Bardzo rzadko (ale jednak) mogą wystąpić przypadki wrodzonego zaburzenia metabolizmu witaminy B12. Dla przykładu, choroba nazywana zespołem Imerslund-Gräsbecka polega na dziedzicznym zespole złego wchłaniania witaminy B12, w którym połączenie kobalamina-czynnik Castle’a nie jest wychwytywane w jelicie krętym. W rezultacie, u nieleczonych osób rozwija się niedokrwistość.

W literaturze naukowej znane są również pojedyncze przypadki wystąpienia dziedzicznego niedoboru czynnika Castle’a (nazywane wrodzoną niedokrwistością złośliwą). Jak można się spodziewać, brak tego czynnika powoduje wadliwe wchłanianie witaminy B12.

Jak zbadać poziom Witaminy B12 w organizmie

Najczęściej poziom witaminy B12 sprawdza się w surowicy i osoczu krwi

Status witaminy B12 w organizmie zazwyczaj sprawdza się na podstawie oceny stężenia witaminy B12 w surowicy lub osoczu krwi. Wartości poniżej 170-250 pg/ml (lub 120-180 pikol/l) u osób dorosłych wskazują na niedobór kobalaminy.

Trzeba jednak zauważyć, że stężenie witaminy B12 w surowicy krwi nie odzwierciedla idealnie tego, jaki w rzeczywistości jest poziom tej witaminy w komórkach, czyli ogólnie w organizmie.

Z tego względu zaleca się również wykonać badanie stężenia kwasu metylomalonowego (MMA) i homocysteiny we krwi.

Poziom wchłaniania witaminy B12 można sprawdzić w badaniach

Istnieje możliwość sprawdzenia czy witamina B12 jest wchłaniana w naszym organizmie. W tym celu należy przeprowadzić test Schillinga, nazywany potocznie testem wchłaniania witaminy.

Badanie to składa się z dwóch etapów:

• W pierwszym etapie pacjent otrzymuje doustnie witaminę B12 (1 µg) wraz z radioaktywnym (bezpiecznym dla zdrowia) kobaltem, pełniącym funkcje znacznika, a następnie podaje mu się witaminę B12 domięśniowo (1000 µg) bez już wspomnianego znacznika. W zebranym, dobowym moczu dokonuje się pomiaru radioaktywności.
• W drugim etapie pacjent otrzymuje witaminę B12 w połączeniu z czynnikiem wewnętrznym (czynnikiem Castle’a), co pozwala na wykluczenie niedokrwistości złośliwej. Niestety, badanie to ze względu na niską dostępność znakowanej witaminy B12 przeprowadza się niezwykle rzadko.

Przyczyny i skutki nadmiaru Witaminy B12

Zdolność organizmu do wchłaniania witaminy B12 jest ograniczona

Szacuje się, że przy spożyciu witaminy B12 w dawce 1 µg, w organizmie człowieka wchłania się nieco powyżej 50% tej ilości.

Dodatkowo warto zaznaczyć, że wchłanianie znacząco zmniejsza się po przekroczeniu pojemności czynnika Castle’a (czyli jego zdolności do wiązania się z witaminą B12).

Oznacza to, że stosowanie jednorazowo wysokich dawek doustnych witaminy B12 może być mało skuteczne. Pomimo, że spożyjemy większe ilości kobalaminy, to i tak nasz organizm będzie mógł skorzystać tylko z jej niewielkiej części. Dla przykładu, w przypadku zastosowania dawki 5 µg, wchłania się 20%, a przy dawce 25 µg – wchłonięciu ulega 5%. Szacuje się, że tylko ok. 10 µg witaminy B12 jest wchłaniane po podaniu suplementu

Z powyższych względów uważa się, że wchłanianie witaminy B12 w postaci suplementów jest bardzo ograniczone.

Nie grozi nam przedawkowanie witaminy B12

Dla witaminy B12 nie ustalono górnej tolerowanej granicy spożycia (UL), ze względu na fakt, że witamina ta cechuje się bardzo niską toksycznością.

W przeprowadzonych badaniach stwierdzono, że nawet wysokie dawki witaminy B12 (rzędu 0,4 – 1,0 mg/dzień) stosowane długotrwale (przez ok. 5 lat) nie wywołują żadnych skutków ubocznych. Warto zauważyć, że wspomniane dawki 0,4 i 1,0 mg/dzień są ok. 160-400 krotnie wyższe niż zalecane spożycie

Jeżeli spożyjemy więcej kobalaminy, niż jesteśmy w stanie jej wchłonąć, to niezaabsorbowana część zostanie usunięta z organizmu przez nerki wraz z moczem.

Cyjanokobalamina nie może być spożywana przez osoby z atrofią nerwu wzrokowego Lebera

Osoby z niedoborem witaminy B12, które zagrożone są wystąpieniem dziedzicznej atrofii (zaniku) nerwów wzrokowych Lebera nie powinny przyjmować witaminy B12 w formie cyjanokobalaminy. Atrofia ta spowodowana jest zaburzeniem metabolizmu cyjanków, a podawanie cyjanokobalaminy może zwiększać ryzyko nieodwracalnych uszkodzeń neurologicznych. U takich osób zaleca się stosowanie np. hydroksykobalaminy.

Interakcje z lekami

Witamina B12 może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami

Uważa się, że inhibitory pompy protonowej, takie jak omperazol i lansoprazol, wykorzystywane w leczeniu choroby refluksowej przełyku i wrzodów żołądka mogą zakłócać wchłanianie witaminy B12 poprzez spowolnienie uwalniania kwasu żołądkowego. Co prawda nie wszystkie badania potwierdzają takie obserwacje, to jednak osoby przyjmujące tego typu leki powinny monitorować stan kobalaminy w ustroju. Ze względu na zmagazynowaną, sporą ilość witaminy B12 w ustroju, niedobór tej witaminy zazwyczaj nie rozwija się przed upływem 3 lat ciągłej terapii.

Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku przyjmowania antagonistów receptora histaminowego H2 (np. cymetydyny, famotydyny, ranitydyny), również stosowanych w leczeniu choroby wrzodowej.

Osoby przyjmujące leki hamujące wydzielanie kwasu żołądkowego powinny rozważyć przyjmowanie witaminy B12 w postaci suplementów diety, ponieważ kwas żołądkowy nie jest wymagany do jej wchłaniania.

Uważa się, że utrudnione wchłanianie witaminy B12 z pożywienia mogą powodować: cholestyramina (stosowana w leczeniu podwyższonego cholesterolu), niektóre antybiotyki (neomycyna i chloramfenikol), czy też kolchicyna (lek podawany w leczeniu dny moczanowej) .

Lek przeciwcukrzycowy (metformina) może obniżać poziom witaminy B12

Niższy poziom witaminy B12 może być skutkiem stosowania metforminy – leku obniżającego stężenie cukru we krwi, wykorzystywanego w leczeniu cukrzycy. Wyniki badań naukowych pokazują, że ok. 10-30% pacjentów przyjmujących metforminę może charakteryzować się zmniejszoną absorbcją (wchłanianiem) witaminy B12.

Z kolei badanie przeprowadzone przez de Jager i wsp. pokazało, że stosowanie metforminy przez osoby cierpiące na cukrzycę typu II spowodowało zmniejszenie u nich stężenia kobalaminy o 19%.

Niektórzy naukowcy sugerują, że uzupełnienie diety w wapń może pomóc w niewłaściwym wchłanianiu witaminy B12 u osób przyjmującym metforminę.