Witamina B3 (niacyna, witamina PP): źródła · właściwości · niedobór

Witamina B3 – właściwości

Niacyna obniża poziom cholesterolu we krwi

Naukowcy wykazali, że farmakologiczne dawki kwasu nikotynowego (ok. 1-3 g/dzień) przyczyniają się do obniżenia stężenia cholesterolu LDL we krwi. Jednocześnie stosowanie kwasu nikotynowego może skutkować korzystnym wzrostem poziomu "dobrego" cholesterolu HDL. Z tego też względu, witaminę B3 jako lek wykorzystuje się w terapii dyslipidemii (choroby związanej z zaburzeniami poziomu cholesterolu we krwi).

Według danych naukowych niacyna podawana w wysokich ilościach może obniżać stężenie cholesterolu LDL o 5-25% i triglicerydów o 20-50%. Dodatkowo niacyna jest skuteczna w podwyższaniu poziomu cholesterolu HDL (o 15-35%). W ten sposób niacyna może prawdopodobnie w pewnym stopniu zapobiegać miażdżycy.

Warto zaznaczyć, że niacyna stosowana w celu poprawy profilu lipidowego krwi powinna być podawana głównie w przypadku, gdy osoby chore wykazują nietolerancję na statyny (leki pierwszego rzutu wykorzystywane w redukcji poziomu cholesterolu) lub gdy u osób tych podawanie statyn nie wywołuje oczekiwanych rezultatów. Nie zaleca się podawania niacyny w sytuacji, gdy pacjent przyjmuje już statyny i wykazują one założoną skuteczność działania.

Niacyna wpływa korzystnie na naczynia krwionośne

Witaminie B3 przypisuje się jeszcze inne korzystne właściwości w kontekście układu krążenia. Uważa się, że niacyna może poprawiać funkcjonowanie śródbłonka naczyń krwionośnych, zmniejszać stan zapalny w naczyniach, jak również wywierać łagodne działanie przeciwzakrzepowe.

Niacyna prawdopodobnie nie zmniejsza ryzyka chorób układu krążenia

Analiza 23 badań randomizowanych pokazała, że spożywanie nawet wysokich ilości niacyny nie przyczynia się bezpośrednio do zmniejszenia ryzyka wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, ani do obniżenia śmiertelności z ich powodu. 

Z drugiej strony jedna z metaanaliz pokazała, że stosowanie niacyny może jednak obniżać ryzyko udaru mózgu i zawału.  

Biorąc pod uwagę te wszystkie informacje można wywnioskować, że niacyna raczej nie ma istotnego wpływu na ryzyko rozwoju chorób układu krążenia, co nie zmienia faktu, że jej wpływ na polepszenie profilu lipidowego jest korzystny dla ogólnego stanu zdrowia.

Niacyna działa korzystnie na skórę

W dwóch przeprowadzonych badaniach naukowcy stwierdzili, że zewnętrzne (miejscowe) stosowanie niacyny w postaci żelu na twarz może zmniejszać i łagodzić objawy trądziku. Wydaje się, że witamina B3 jest bardziej skuteczna w tym kontekście w przypadku osób z cerą tłustą.

Badacze wykazali też, że regularne stosowanie kremów zawierających niacynę może korzystnie wpływać na skórę poprzez zmniejszenie zmarszczek, redukcję przebarwień i podrażnień skóry. Dodatkowo stwierdzili oni, że witamina B3 może poprawiać elastyczność skóry.

Niacyna korzystnie wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego

Dane naukowe pokazują, że niacyna uczestniczy w neurogenezie, czyli w procesie powstawania nowych komórek nerwowych (neuronów) i ich przeżyciu. 

Naukowcy sugerują, że spożywanie niacyny może wiązać się z obniżeniem ryzyka rozwoju choroby Alzheimera.

Przypuszczają, że zapewnienie odpowiedniej podaży niacyny może zmniejszać ryzyko depresji. W przypadku niedoboru witaminy B3, prawdopodobnie większe ilości tryptofanu w naszym organizmie przeznaczane są do produkcji niacyny, aby uzupełnić jej deficyt. W rezultacie, mniej jest dostępnego tryptofanu dla wytworzenia hormonu – serotoniny, którego niski poziom może być przyczyną występowania objawów depresji. Jednakże aktualnie są to tylko pewne przypuszczenia, których eksperci nie potwierdzili jeszcze w badaniach klinicznych.

Niacyna zapewnia prawidłowe działanie całego organizmu

W organizmie człowieka niacyna konwertowana (przekształcana) jest do aktywnych metabolicznie koenzymów: NAD (dinukleotydu nikotynoamidoadeninowego) i NADP (fosforanu dinukleotydu nikotynoamidoadeninowego), które biorą udział w wielu reakcjach chemicznych związanych z oddychaniem komórkowym. Niacyna w postaci tych związków uczestniczy w przemianach białek, tłuszczów, węglowodanów i zasad purynowych/pirymidynowych i wykorzystywana jest do produkcji energii.

Mówiąc prościej – niacyna jest niezbędna do prawidłowego przebiegu wielu przemian odbywających się w naszym organizmie, jak również dla właściwego rozwoju i funkcjonowania komórek ustroju.

Witamina B3 – źródła

Najbogatszym źródłem niacyny są mięso, podroby i ryby

Produktami bogatymi w niacynę są m.in. podroby (serca, wątroba, nerki), pestki dyni, nasiona sezamu, pistacje, ser Parmezan, ser Mozzarella, nasiona soi, ryby (pstrąg, tuńczyk), kiełki pszenicy.

Niewielkie ilości witaminy B3 znajdziemy w nasionach roślin strączkowych, produktach zbożowych i warzywach zielonolistnych (np. jarmuż, szpinak, brokuły).

Produkty roślinne są gorszym źródłem niacyny, niż produkty zwierzęce. W produktach zbożowych niacyna może być połączona z różnymi cząsteczkami, np. polisacharydami i glikopeptydami, przez co jej biodostępność (przyswajalność) jest zdecydowanie niższa i wynosi tylko ok. 30%.

Warto zwrócić uwagę, że niektóre produkty, w tym szczególnie płatki zbożowe/śniadaniowe są wzbogacane w niacynę, która jest bardzo dobrze przyswajalna przez nasz organizm.

W sprzedaży dostępne są również suplementy diety z niacyną. Niacyna może być też stosowana jako lek na receptę.

Niacyna powstaje w naszym organizmie z tryptofanu

W organizmie człowieka pewna ilość niacyny powstaje z aminokwasu - tryptofanu. Dlatego można powiedzieć, że w pewnym sensie tryptofan jest źródłem niacyny. Jednakże trzeba też podkreślić, że tryptofan w pierwszej kolejności wykorzystywany jest w innych celach, a dopiero jego nadmiar może służyć do wytworzenia niacyny.

Wydaje się, że stosując dietę bogatą w tryptofan wystarczyłoby tego aminokwasu, aby wytworzyć potrzebną dla nas ilość niacyny.

Zakłada się, że niacyna powstaje z tryptofanu w stosunku 1:60. Oznacza to, że 1 mg niacyny może powstać z wykorzystaniem 60 mg tryptofanu.

Można przyjąć, że ok. połowa spożytego tryptofanu uczestniczy w wytwarzaniu witaminy B3. Proces przekształcania tryptofanu w niacynę odbywa się w wątrobie.

Witamina B3 – dawkowanie

Codziennie powinniśmy spożywać ok. 14-16 mg niacyny

Zapotrzebowanie na witaminę B3 uzależnione jest od płci, wieku i stanu fizjologicznego organizmu.

Osoby dorosłe powinny codziennie dostarczać 14 mg (kobiety) – 16 mg (mężczyźni) niacyny.

Kobiety ciężarne i karmiące wymagają nieco większych ilości niacyny. Powinny one spożywać kolejno 18 i 17 mg witaminy B3/dzień.

Tabela 1. Zapotrzebowanie człowieka na niacynę.

Wiek	Dawka niacyny (mg/dzień)
	Mężczyźni	Kobiety
0-0,5 lat	2	2
0,5-1 lat	5	5
1-3 lat	6	6
4-6 lat	8	8
7-9 lat	12	12
10-12 lat	12	12
13-15 lat	16	14
16-18 lat	16	14
>19 lat	16	14
Kobiety ciężarne	-	18
Kobiety karmiące	-	17

Witamina B3 – przyczyny i skutki niedoboru

W populacji ogólnej nie obserwuje się raczej niedoboru niacyny. Średnio spożywamy dziennie ok. 20-31 mg niacyny. Problem zbyt małej podaży witaminy B3 dotyka zaledwie ok. 1% ludzi.

Niedobór niacyny prowadzi do rozwoju pelagry objawiającej się zmianami skórnymi, zaburzeniami neurologicznymii i dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi

Ciężki niedobór witaminy B3 może prowadzić do wystąpienia pelagry (nazywanej rumieniem lombardzkim), czyli choroby charakteryzującej się pigmentowaną wysypką lub brązowym przebarwieniem skóry wystawionej na działanie promieni słonecznych. Skóra taka staje się jednocześnie szorstka. Stan zapalny skóry rozwija się zwykle symetrycznie. Zmiany te zwykle obejmują przedramiona (zjawisko to określane jest rękawicami pelagry) i szyję (wówczas nazywa się to naszyjnikiem Cassala).

W przebiegu pelagry może pojawić się jaskrawoczerwone przebarwienie języka. U osób cierpiących na pelagrę obserwuje się również zaburzenia żołądkowo-jelitowe w postaci bólów brzucha, nudności, wymiotów, zaparć i biegunek.

Wystąpić mogą też objawy neurologiczne, charakteryzujące się bólem głowy, apatią, depresją, ogólnym zmęczeniem, utratą pamięci. W skrajnych przypadkach mogą rozwinąć się zachowania agresywne, paranoidalne, myśli samobójcze i mogą pojawić się halucynacje słuchowe i wzrokowe.

W miarę rozwoju pelagry pojawia się anoreksja, a osoba dotknięta chorobą, nieleczona, umiera.

Trzeba podkreślić, że choroba ta występuje niezwykle rzadko w populacjach uprzemysłowionych i ogranicza się głównie do ludzi żyjących w ubóstwie.

To właśnie z z tego powodu, że niacyna stosowana była jako czynnik przeciwpelagryczny (ang. Pellagra Preventive factor), nazywana jest również witaminą PP.

Ze względu na trzy główne charakterystyczne objawy i ich łacińskie określenia – zmiany skórne (dermatitis), biegunka (diarrhoea) i otępienie (dementia), pelagrę nazywa się  potocznie chorobą 3D.

W przypadku leczenia pelagry zwykle stosuje się dawki nikotynamidu w wysokości 300 mg/dzień, zazwyczaj w połączeniu z innymi witaminami z grupy B.

Przyczyną wystąpienia niedoboru niacyny jest niskie spożycie niacyny, tryptofanu, witaminy B2, witaminy B6 i żelaza

Niski poziom witaminy B3 wynika zwykle z niskiego spożycia produktów spożywczych będących zarówno jej źródłem, jak i stanowiących źródło tryptofanu (z którego powstaje niacyna).

Do niskiego poziomu niacyny w organizmie może doprowadzić również niskie spożycie ryboflawiny (witamina B2), pirydoksyny (witamina B6), a także żelaza. Dlaczego? Składniki te są niezbędne do prawidłowego przekształcenia tryptofanu do niacyny .

Deficyt niacyny występuje w przebiegu niektórych chorób

Niedobór niacyny dotyczy w dużej mierze osób niedożywionych. Zalicza się tu przede wszystkim osoby żyjące w ubóstwie, osoby cierpiące na anoreksję, alkoholików, osoby chorujące na AIDS, nieswoiste zapalenia jelit, a także na marskość wątroby.

Brak witaminy B3 może pojawić się w przebiegu choroby Hartnupa. Jest to choroba uwarunkowana genetycznie, podczas której dochodzi do zaburzenia nerkowego, jelitowego i komórkowego transportu aminokwasów, w tym tryptofanu. W chorobie tej tryptofan jest w wchłaniany w dużo mniejszej ilości, niż standardowo, a dodatkowo organizm wydala go w większych ilościach przez nerki wraz z moczem. W konsekwencji nasz ustrój ma do dyspozycji zdecydowanie mniej tryptofanu, który mógłby przekształcić się do niacyny.

Problem niedoboru witaminy B3 może dotknąć osoby cierpiące na zespół rakowiaka. Jest to choroba nowotworowa, w której powstałe guzy wydzielają aktywne hormony (głównie serotoninę). Podczas trwania tej choroby komórki rakowiaka wychwytują duże ilości tryptofanu i przekształcają go do wspomnianego hormonu – serotoniny. W ten sposób dochodzi do obniżonego stężenia tryptofanu w organizmie, a w konsekwencji niskiego poziomu niacyny.

Gotowanie w wodzie może zmniejszać zawartość niacyny

Ze względu na fakt, że niacyna bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie, to prowadzenie obróbki termicznej z wykorzystaniem wody (np. gotowanie) powoduje duże straty tego składnika. Mówiąc inaczej, podczas gotowania niacyna jest wypłukiwana z produktów spożywczych. Dlatego też, aby zminimalizować straty witaminy B3 powinniśmy zastosować gotowanie na parze lub gotowanie w bardzo małej ilości wody.

Witamina B3 – jak zbadać poziom

Poziom witaminy B3 we krwi nie jest wiarygodnym wskaźnikiem stanu niacyny w naszym organizmie. Co więc badać, by mieć pewność, że ilość tej witaminy w naszym organizmie jest prawidłowa lub aby zdiagnozować jej niedobór?

Najbardziej czułą i wiarygodną miarą zawartości niacyny w ustroju jest oznaczenie wydalanych z organizmu (z moczem) dwóch głównych metabolitów (produktów przemian niacyny), takich jak N1-metylonikotynoamid i N1-metylo-2-pirydono-5-karboksyamid.

Szybkość wydalania tych związków u osób dorosłych w ilości 17,5 mikromola/dzień odzwierciedla odpowiedni poziom niacyny w organizmie, podczas gdy szybkość wydalania na poziomie 5,8-17,5 mikromola/dzień wskazuje na niski stan witaminy B3. Niedobór niacyny stwierdzany jest, gdy wydalanie metabolitów kształtuje się poniżej 5,8 mikromola/dzień.

Niestety wciąż tego typu badania (z moczu) nie są w Polsce popularne i częściej stosuje się je głównie w badaniach naukowych, natomiast dla laboratoriów tzw. „złotym standardem” jest wykonywanie badania ilości niacyny we krwi.

Witamina B3 – przyczyny i skutki nadmiaru

Spożywanie niacyny w postaci żywności jest bezpieczne dla naszego zdrowia

Po spożyciu niacyna wchłaniana jest głównie w jelicie cienkim, jednakże niewielkie jej ilości mogą zostać również wchłonięte w żołądku. Niacyna przyjmowana nawet w bardzo wysokich dawkach (3-4 g) jest prawie całkowicie wchłaniana.

Część nadmiaru niacyny w organizmie człowieka jest pobierana przez krwinki czerwone (erytrocyty), tworząc w ten sposób krążącą we krwi, niewielką rezerwę tej witaminy[P].

Pozostała nadwyżka witaminy B3 jest pochłaniana przez wątrobę i metabolizowana (przetwarzana) do N1-metylonikotynoamidu i N1-metylo-2pirydono-5-karboksyamidu, które następnie wydalane są przez nerki wraz z moczem.

Dotychczasowo naukowcy nie odnotowali żadnych niepożądanych skutków spożywania niacyny naturalnie występującej w żywności[P].Nie grozi nam zatem hiperwitaminoza nawet wtedy,gdy będziemy regularnie spożywać duże ilości produktów bogatych w niacynę.

Preparaty z niacyną cechują się różnym stopniem uwalniania

Z powodu występowania skutków ubocznych po spożyciu suplementów niacyny, niektóre preparaty ją zawierające opracowane są jako produkty o przedłużonym uwalnianiu. Oznacza to, że spożyta niacyna np. w postaci kapsułek uwalnia się z nich powoli, partiami, a nie od razu w całości, co właśnie może zapobiegać powstawaniu efektów ubocznych.

Ogólnie preparaty zawierające niacynę można podzielić na trzy kategorie:

• Produkty o natychmiastowym uwalnianiu (IR) – najwyższe stężenie niacyny osiągane jest już po 30-60 min od zastosowania
• Produkty o długotrwałym, kontrolowanym uwalnianiu (LA) – charakteryzują się spowolnionym wchłanianiem, czas uwalniania trwa ok. 12 godzin; długotrwałe stosowanie może działać toksycznie na wątrobę
• Produkty o przedłużonym uwalnianiu (ER/PR) – uważane za najbezpieczniejsze dla naszego zdrowia

Niektóre suplementy diety zawierają w swoim składzie niacynę w postaci heksanikotynianu inozytolu. Uważa się, że związek ten nie wywołuje żadnych skutków ubocznych. Mimo wszystko naukowcy odradzają stosowanie tej formy niacyny w dawkach powyżej 3000 mg/dzień. Dodatkowo należy zwrócić uwagę, że ta postać niacyny może być nieskuteczna w leczeniu dyslipidemii (zaburzeń związanych z wysokim stężeniem cholesterolu we krwi). 

Nadmiar niacyny w formie suplementów diety i leków prowadzi do zaczerwienienia skóry i uczucia mrowienia („efekt flash”)

Kwas nikotynowy podawany jednorazowo w ilościach znacznie przekraczających potrzeby żywieniowe (np. w postaci suplementów diety) może powodować zaczerwienie skóry.

Nadmiar niacyny w organizmie, praktycznie możliwy do osiągnięcia tylko po zastosowaniu suplementów diety lub leków, poza wspomnianym zaczerwieniem skóry może wywoływać dodatkowo takie skutki uboczne jak:

• Mrowienie
• Uczucie gorąca
• Swędzenie i pieczenie na klatce piersiowej, ramionach, twarzy

Zespół tych objawów potocznie określany jest jako „flush” lub „efekt flash” .

Nadmiar niacyny może powodować poważne choroby wątroby

Niacyna stosowana długo i w nadmiernych ilościach, przede wszystkim ta o szybkim uwalnianiu (IR) i kontrolowanym uwalnianiu (LA) może doprowadzić do uszkodzenia wątroby i w konsekwencji ostrej niewydolności, rozwoju encefalopatii wątrobowej, gdzie w skrajnych przypadkach konieczna może okazać się transplantacja tego narządu .

Wysokie dawki niacyny mogą powodować wzrost poziomu cukru we krwi i zwiększać ryzyko cukrzycy typu 2

Wyniki metaanalizy opublikowanej na łamach czasopisma Clinical Nutrition w 2015 roku wykazały, że spożywanie niacyny w dawkach terapeutycznych może niekorzystnie zwiększać poziom cukru we krwi.

Co więcej druga z przeprowadzonych metaanaliz pokazała, że stosowanie wysokich dawek niacyny może przyczyniać się do rozwoju cukrzycy typu 2. Badacze stwierdzili, że ryzyko to może wzrosnąć nawet o 34%.

Duże ilości niacyny (w formie suplementów) mogą skutkować dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi, zaburzeniami układu krążenia i układu nerwowego

W przebiegu podawania wysokich (farmakologicznych) dawek niacyny, sięgających 1000 – 3000 mg/dobę (głównie w postaci preparatów LA) mogą wystąpić dolegliwości żołądkowo-jelitowe objawiające się bólami brzucha, zgagą, nudnościami, biegunkami, wzdęciami, niestrawnościami. Spożywanie dużych ilości niacyny witaminy B3 może też zaostrzać chorobę wrzodową.

W skrajnych przypadkach nadmiar niacyny może doprowadzić do wystąpienia:

• Dny moczanowej
• Hiperurykemii (zwiększonego stężenia kwasu moczowego we krwi)
• Arytmii (zaburzenia rytmu serca)
• Tachykardii (przyspieszeniu pracy serca)
• Obniżonego ciśnienia krwi
• Palpitacji
• Miopatii (uszkodzenia mięśni wraz z ich rozpadem - rabdomiolizą)
• Bezsenności
• Zawrotów głowy (w tym migreny)
• Bezsenności
• Pogorszenia widzenia (m.in. wskutek zapalenia spojówek, obrzęku siatkówki)

W przeprowadzonych badaniach naukowcy wykazali również, że stosowanie wysokich dawek witaminy B3 może prowadzić do upośledzenia tolerancji glukozy i wzrostu jej poziomu we krwi.

Niacyna stosowana w dużych ilościach może powodować obniżenie poziomu fosforu w organizmie. Z tego też względu osoby z hipofosfatemią (obniżonym stężeniem fosforu we krwi) powinny regularnie monitorować poziom fosforu.

Dawki terapeutyczne niacyny najlepiej wprowadzać stopniowo

Wspomniane działania niepożądane mogą wystąpić przy dość niskiej ilości spożytej witaminy B3, wynoszącej ok. 50-100 mg i mogą trwać ok 0,5-1h.

Na skutek regularnego i długotrwałego podawania suplementów diety lub leków, organizm człowieka wytwarza pewną tolerancję na niacynę.

Najlepiej stopniowo przyzwyczajać organizm do wyższych dawek witaminy B3, zaczynając od spożycia umiarkowanych ilości i zwiększając dawkę w czasie. Dla przykładu można rozpocząć terapię stosując niewielkie, podzielone dawki niacyny, np. 100 mg, 3 razy dziennie, spożywane wraz z posiłkiem. Następnie dawkę tę należy powoli zwiększać, aż do uzyskania dawki terapeutycznej.

W pewnym stopniu można ograniczyć występowanie zjawiska „flush” podając równocześnie niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. aspirynę).

Nie zaleca się przyjmowania niacyny w obecności alkoholu, gorących napojów i ostrych przypraw. Mogą one nasilać działania niepożądane.

Nie zaleca się też podwania wysokich dawek niacyny osobom cierpiącym na choroby wątroby i ze zwiększonym poziomem aminotransferaz wątrobowych we krwi, a także osobom z krwawieniem tętniczym.

Aby zapobiegać poważnym skutkom ubocznym stosowania niacyny należy regularnie monitorować swój stan zdrowia

W celu zminimalizowania ryzyka niepożądanych skutków suplementacji kwasem nikotynowym, Amerykańskie Towarzystwo Kardiologiczne (AHA) i Amerykańskie Kolegium Kardiologii (ACC) zalecają monitorowanie we krwi stężenia transaminazy wątrobowej, stężenia glukozy we krwi na czczo, hemoglobiny glikowanej (HbA1c) i poziomu kwasu moczowego we krwi.

W przypadku, gdy poziom transaminaz wątrobowych będzie wyższy, niż 2-3 krotność normy lub jeśli wystąpią: hiperglikemia (podwyższony poziom cukru we krwi), dna moczanowa, niewyjaśniony ból brzucha, objawy żołądkowo-jelitowe, ciężkie i uporczywe reakcje skórne, czy też migotanie przedsionków, wówczas zaleca się odstawienie suplementów diety.

Nikotynamid jest bezpieczniejszy w porównaniu do kwasu nikotynowego

Warto zaznaczyć, że wspomniane skutki uboczne występują głównie w efekcie stosowana wysokich dawek kwasu nikotynowego (jedna z form niacyny).

Z kolei nikotynamid (inna forma niacyny) nie powoduje zaczerwienienia skóry, jak również wywołuje mniej pozostałych działań niepożądanych. Dodatkowo skutki uboczne zaczynają się pojawiać od znacznie wyższych dawek, niż w przypadku kwasu nikotynowego.

Spożywanie nikotynamidu dopiero w ilości ok. 3000 mg/dzień może spowodować wystąpienie nudności, wymiotów i objawów toksycznego działania na wątrobę.

Podawanie nikotynamidu w ilości 500-1500 mg/dzień osobom poddawanym hemodializie może przyczynić się do pojawienia małopłytkowości (trombocytopenii, obniżonej liczby płytek krwi).

Osoby dorosłe nie powinny spożywać więcej, niż 35 mg niacyny dziennie

Ze względu na duże ryzyko wystąpienia skutków ubocznych wskutek spożywania wysokich ilości witaminy B3, eksperci ustalili dla niej górny tolerowany poziom spożycia (UL). Poziom ten obejmuje obydwie formy niacyny (kwasu nikotynowego i nikotynoamidu) i dotyczy wyłącznie witaminy B3 dostarczanej ze źródeł innych niż żywność, czyli np. w postaci suplementów diety.

Warto też podkreślić, że limit ten nie obejmuje osób, które suplementują niacynę pod nadzorem lekarza.

Naukowcy ustalili, że osoby dorosłe, zarówno kobiety jak i mężczyźni nie powinny spożywać dziennie więcej, niż 35 mg witaminy B3. Oczywiście w przypadku młodzieży i dzieci dozwolony poziom spożycia niacyny jest proporcjonalnie niższy. Ustalony górny poziom spożycia opiera się na takiej dawce witaminy B3, przy której pojawiają się pierwsze objawy skórne.

Spożywanie niacyny ze źródeł pokarmowych jest bezpieczne dla kobiet ciężarnych i karmiących. Jednakże badacze nie zalecają stosowania przez kobiety ciężarne mega dawek niacyny w formie suplementów diety. Trzeba zaznaczyć, że związek ten przedostaje się z krwi do mleka matki. Konieczność podawania dużych ilości witaminy B3 w okresie ciąży i karmienia musi być skonsultowana z lekarzem.

Tabela 2. Górny tolerowany poziom spożycia witaminy B3 (niacyny).

Wiek	Dawka niacyny (mg/dzień)
	Mężczyźni	Kobiety	Kobiety ciężarne	Kobiety karmiące
1-3 lat	10	10	-	-
4-8 lat	15	15	-	-
9-13 lat	20	20	-	-
14-18 lat	30	30	30	30
>19 lat	35	35	35	35

Witamina B3 – interakcje z lekami

Niacyna może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami

Stosowanie leków wykorzystywanych w leczeniu gruźlicy (izoniazydu i pirazynamidu) może hamować wytwarzanie niacyny z tryptofanu. Ponadto leki te mogą blokować przekształcanie niacyny do aktywnej formy NAD. W konsekwencji osobom przyjmującym wspomniane leki zazwyczaj zaleca się spożywanie wyższych ilości niacyny.

Niacyna stosowana w wysokich ilościach może przyczyniać się do wzrostu poziomu glukozy we krwi. Z tego też względu osoby cierpiące na cukrzycę, stosujące kwas nikotynowy w dużych dawkach i jednocześnie przyjmujące leki przeciwcukrzycowe powinny monitorować poziom glukozy we krwi, ponieważ może się okazać, że będą wymagać korekty dawki wspomnianych leków.

Ze względu na fakt, że niacyna wykazuje słabe właściwości przeciwzakrzepowe (wydłuża czas protrombinowy, czyli krew potrzebuje więcej czasu do zakrzepnięcia), szczególną ostrożnością powinny wykazać się osoby przyjmujące leki przeciwzakrzepowe (np. warfarynę, apiksaban, kaplacyzumab). Stosowanie wysokich dawek niacyny w połączeniu z lekami przeciwzakrzepowymi może doprowadzić do niekontrolowanych krwawień.

Niacyna może potęgować działanie leków hipotensyjnych (obniżających ciśnienie tętnicze krwi), takich jak amlodypina, klazapina, bisoprolol, diltiazem. Stosowanie witaminy B3 w połączeniu z tymi lekami może spowodować niekorzystny, zbyt duży spadek ciśnienia krwi.

Niacyna - gdzie kupić?

Witaminę B3 (niacynę) można kupić przede wszystkim w aptekach, a także w wielu sklepach internetowych.

Ciekawostki

• W niektórych krajach wzbogaca się mąkę w niacynę aby zapobiegać wystąpieniu pelagry.
• Epidemie pelagry miały miejsce u społeczeństw, których głównym składnikiem pokarmowym była kukurydza. Wynikało to z faktu, że kukurydza jest uboga w tryptofan, a niacyna w niej występująca (paradoksalnie – w dużych ilościach) jest po prostu słabo dostępna dla naszego organizmu.
• Kwas nikotynowy był pierwszym lekiem stosowanym w leczeniu dyslipidemii. 
• U kobiet ciężarnych w trzecim trymestrze występuje trzykrotnie szybsze przekształcanie tryptofanu do niacyny.